عوامل تعیین کننده صادرات غیرنفتی در ایران، با استفاده از روشهای همگرایی انگل- گرنجر و یوهانس (۱۳۳۸-۱۳۷۴)

در این مقاله، با استفاده از روشهای همگرایی انگل- گرنجر و یوهانس، کوشیده ایم تا عوامل تعیین کننده صادرات غیرنفتی در یک افق زمانی نسبتا بلندمدت (۱۳۳۸-۱۳۷۴) را مشخص کنیم و با روش علیت انگل و گرنجر، جهت علیت بین صادرات غیرنفتی و سه متغیر کلان نیز را مورد آزمون قرار دهیم. نتایج به دست آمده، چنین نشان می دهد که رابطه بلندمدتی بین صادرات کالاهای غیرنفتی و "نرخ ارز در بازار آزاد"، "مجموع ارزش افزوده در بخشهای تجاری" و "میزان باز بودن اقتصاد کشور" وجود دارد و این سه متغیر، صادرات غیرنفتی را به طور مستقیم و مثبت تحت تاثیر قرار می دهند. به سخن دیگر، اگر چه دولت در کوتاه مدت می تواند سیاستهای تحدید واردات یا مهار نرخ ارز را بر اقتصاد تحمیل نماید، اما روابط بلندمدت و علی نشان می دهد که این سیاستها، در نهایت، منجر به کاهش صادرات کالاهای غیرنفتی خواهد گردید. نکته دیگر در مورد ترکیب ارزش افزوده در کشور می باشد، یعنی هر قدر رشد اقتصادی در بخشهای تولید "کالا" بیشتر باشد، آن گاه صادرات غیرنفتی افزایش بیشتری خواهد داشت. اگر چه این امر بدیهی به نظر می رسد، اما هدف از این مطالعه، ارائه میزان کمی تغییرات است، نه صرفا جهت تغییرات. در این خصوص، باید گفت که نتایج تجربی حاصل از روش همگرایی انگل- گرنجر و یوهانس، بر این دلالت دارد که هر ۱۰ درصد افزایش در :" نرخ ارز بازار آزاد"، "مجموع ارزش افزوده در بخشهای تجاری" و "شاخص باز بودن اقتصاد"، به ترتیب می تواند در صورت ثبات وضعیتهای دیگر، صادرات غیرنفتی را معادل ۹/۲ درصد، ۸/۵ درصد و ۲/۴ درصد در بلندمدت افزایش دهد.