دریای خزر: گذشته آرام و آینده پر جنجال

چهره دریای خزر در گذشته در پس پرده فراموشی بوده، اما در آینده چنین نخواهد بود. استقلال به چمهوری جدید که وجوه اشتراک زیادی با ایران دارند، ابعاد تازه ای به آن داده است. این جمهوریها توانایی بهره برداری از منابع نفت و گاز منطقه را ندارند و این نقطه ضعف، زمینه حضور شرکتهای غربی را فراهم کرده است. این شرکتها مایل به شرکت فعال جمهوری فدراسیون روسیه و جمهوری اسلامی ایران در منطقه نیستند، و بدین سبب، سعی در پر کردن خلا موجود دارند. این نکته ای است که باید با آن برخورد هشیارانه شود. این سه جمهوری هیچ یک به دریای آزاد راه ندارند و از این لحاظ، ایران دارای یک برتری نسبی به لحاظ ترانزیت حمل نفت و گاز است که می تواند منبع سرشار درآمد برای کشور ما باشد، و در عین حال، متضمن منافع فروشندگان و خریداران بالقوه نیز باشد. جمهوری روسیه اصرار دارد که فرآورده های نفت و گاز منطقه دریای خزر از طریق این کشور حمل شود، اما جمهوریهای فوق مایل به حمل تمام فرآورده ها از این طریق نیستند و به مزیت حمل دست کم بخشی از فرآورده های خود از طریق ایران به خوبی آگاه هستند. دولتهای غربی به دلایل راهبردی می کوشند تا یک منبع عرضه نفت و گاز ثالث مستقل از دو منبع دیگر (خلیج فارس و سیبریه) ایجاد کنند و مایلند بین این منطقه عایق بندی کامل باشد. جمهوری اسلامی ایران با تجربه زیاد در امور نفت و گاز و امکانات فنی و مالی و همبستگیهای فرهنگی می تواند خلا موجود را پر کند و این امری است که به تضمین منافع جمهوریهای منطقه و سیاست آنان به بسیج منابع خود منجر می شود.