تنوع ریختی برگ نمدار (Tilia spp.) در جنگل های هیرکانی

به منظور بررسی حضور گونه های متفاوت جنس نمدار در جنگل های هیرکانی، بعد از نمونه برداری برگ در سراسر محدوه پراکنش آن در شمال ایران، اقدام به بیومتری صفات مورفولوژیک و مطالعه نوع کرک های سطح پشت و روی برگ با استفاده از میکروسکوپ الکترونی گردید. نتایج حاصل از بررسی ریخت شناسی، وجود هفت گروه با صفات ریختی متمایز را تایید می نماید. تحلیل ممیزی، صفات حضور کرک در پشت و روی برگ، شکل حاشیه برگ و حضور کرک روی دمبرگ را مهم ترین صفات تشخیصی در تمایز گروه ها از یکدیگر معرفی می نماید. برگ درختان گروه اول، به دلیل دارا بودن کرک های ستاره ای پراکنده در روی سطح برگ از سایر گروه ها متمایز است. از نظر نوع و شکل حاشیه برگ، درختان واقع در گروه دوم و سوم با دارا بودن دندانه کشیده و با خارهای بلند روی دندانه و همچنین نوک بسیار کشیده به راحتی از سایر گروه ها تفکیک می گردند. البته، تنها تفاوت این دو گروه وجود کرک ستاره ای در پشت برگ و دمبرگ گروه دوم است. همچنین درختان گروه چهارم و پنجم نیز در سطح پشتی برگ دارای کرک ستاره ای هستند؛ با این تفاوت که دمبرگ در گروه چهارم دارای کرک های ستاره ای هستند. گروه ششم دارای دمبرگ کرک دار و پشت و روی برگ صاف هستند و در نهایت در گروه هفتم، دمبرگ و سطح برگ کاملا صاف و بدون کرک هستند. این تحقیق، ضمن محتمل دانستن حضور گونه های Tilia begonifolia Steven، T. dasystyla Steven، Rupr. T. caucasica، حضور T. platyphyllos Scop. را در ایران مورد تردید قرار می دهد. همچنین تاکسون جدیدی از جنس نمدار واقع در ارتفاعات بالابند و کوهستانی جنگل های شمال ایران را معرفی نموده، تصمیم گیری نهایی را به انجام مطالعات تکمیلی از جمله مطالعات ریخت شناسی میوه، گل و مطالعه مولکولی منوط می نماید.

کلیدواژه ها:

نمدار ، ریخت شناسی برگ ، سیستماتیک ، جنگل های هیرکانی