تنوع ریختی جنس توسکا (Alnus Mill.) در ایران: ارزیابی پنج تاکسون جدید

جنس توسکا در منابع فلوری قدیم ایران دارای دو گونه در قالب دو واریته و یک زیرگونه ثبت شده است. به تازگی پنج تاکسون جدید به فهرست فلور ایران معرفی شده اند. در پژوهش حاضر، نمونه های هرباریومی، طی جمع آوری گسترده از ۲۵ رویشگاه در سراسر جنگل های هیرکانی از شرقی ترین حد پراکنش توسکا در جنگل های گلستان تا غرب شهرستان تالش و از بخش های جلگه ای تا ارتفاعات کوهستانی گردآوری گردید. ۲۸ صفت ریخت شناسی از برگ و مخروط ماده متعلق به ۱۴۰ پایه توسکا پس از نمونه برداری، اندازه گیری و تحلیل شد. نتایج، اهمیت ۱۱ صفت از جمله: زاویه نوک برگ، شکل بن برگ، شکل دندانه، شدت حضور کرک، حضور کرک در سطح رویی برگ و شکل مخروط در تمایز تاکسون ها از یکدیگر را نشان داد. در این آنالیز، ۳/۸۴ درصد از پایه های شناسایی شده به درستی به تاکسون مربوطه اختصاص داشتند. بیشترین عدم تطابق بین تاکسون های شناسایی شده و گروه بندی پیش بینی شده، ناشی از تخصیص واریته های توسکای ییلاقی یعنی Alnus subcordata var. subcordataبه A. subcordata var. villosaو برعکس بوده است. به طور کلی، ویژگی های ریخت شناسی دو گونه جدید A. dolichocarpa و A. djavanshirii از نظر برخی صفات گزینش شده مشابه با A. subcordata var. subcordata است. در حالی که سه زیرگونه A. glutinosaبا استفاده از این صفات به خوبی متمایز شدند. در نهایت، استفاده از تکنیک بارکددهی DNA جهت تایید حضور تاکسون های جدید در ایران پیشنهاد شد.

کلیدواژه ها:

توسکا ، آنالیز چند متغیره ، تاکسون ، جنگل های هیرکانی ، صفات متمایز کننده