اولیانامه نویسی متصوفه (چشم اندازی تاریخی به تحولات یک ژانر)

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 445

فایل این مقاله در 58 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PERLIT-73-242_001

تاریخ نمایه سازی: 23 اردیبهشت 1400

چکیده مقاله:

یکی از انواع نگارش ها در ادب صوفیه، مجموعه هایی است گرد آمده در ضبط و نقل اقوال و احوال مشایخ و پیران تصوف؛ آثاری که در تعبیری عام، تذکره های صوفیانه خوانده می شود. این دسته از آثار عموما برآمده از سنتی رایج در اغلب قریب به اتفاق ادیان و مذاهب است که حیات اولیا و قدیسین را خاصه پس از مرگ آنان، نه صرفا مقید به چهارچوب عینیت و واقعیت تاریخی حیات ایشان، بلکه بیشتر آمیخته و پوشیده با لایه های متعددی از افسانه و کرامت و در ساحتی قدسی و منزه به تصویر می کشد؛ سنتی که از تمامی انواع و گونه های آن در وسیع ترین معنایش می توان به مقدس نگاری/ سپنتانگاری (Hagiography) تعبیر کرد. از این میراث صوفیه در مقام یک نوع / ژانر، با تعابیری چون احوال یا حالات / تذکره / سیره یا سیرت یا سیرت نامه یا سیر/ مقامات و مناقب یا مناقب نامه/ ولی نامه/ اولیانامه در منابع کهن و جدید یاد شده است. پژوهش حاضر از دیدگاه نقد ژانر و بررسی چشم انداز تاریخی تحولات این گونه از نوشتارهای صوفیان است که نشان می دهد ژانر مذکور چگونه از میراث زهدنویسان اولیه سر بر می آورد و در نقطه اوج تکامل خود به اولیانامه های اختصاصی مشایخ منجر می شود.

نویسندگان

محمد ابراهیم پور نمین

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن ابی الدنیا، عبدالله محمدبن عبید البغدادی. (۱۴۳۳ق / ۲۰۱۲م)، ...
  • ابن بزاز، توکلی بن اسماعیل. (۱۳۷۳)، صفوه الصفا، مقدمه و ...
  • ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی. (۱۳۸۹)، تلبیس ابلیس، ترجمه علیرضا ...
  • ابن زیرک، ابوالفضل محمدبن عثمان. (۱۳۹۳)، مقامات ابوعلی قومسانی، به ...
  • ابن کربلایی تبریزی، حافظ حسین. (۱۳۸۳)، روضات الجنان و جنات ...
  • ابن ندیم، محمدبن اسحق. (۱۳۸۱)، الفهرست، ترجمه و تحشیه محمدرضا ...
  • ابوروح لطف الله، جمال الدین. (۱۳۷۱)، حالات و سخنان ابوسعید ...
  • ابوروح لطف الله، جمال الدین. (۱۳۹۱)، حالات و سخنان ابوسعید ...
  • احمدبن حنبل. (۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م)، الزهد، الطبعه الاولی، بیروت: دار الکتب ...
  • احمدبن حنبل. (۱۹۸۱م)، کتاب الزهد، حققه و قدم له و ...
  • احمد، عزیز. (۱۳۶۶)، تاریخ تفکر اسلامی در هند، ترجمه نقی ...
  • اژدری، سیده راضیه و سهیلا صلاحی مقدم، (۱۳۹۶)، «فردوس المرشدیه ...
  • اسمیت، مارگارت. (۱۳۹۰)، مطالعاتی در عرفان اولیه خاور نزدیک و ...
  • افشار، ایرج. (۱۳۷۵)، «هزار حکایت صالحان و صوفیان»، معارف، دوره ...
  • انصاری، خواجه عبدالله. (۱۳۸۶)، طبقات الصوفیه، به تصحیح محمد سرور ...
  • بایرام، میکاییل. (۱۳۶۹)، «یکی از قدیم ترین منابع ادبیات تصوفی ...
  • بدوی، عبدالرحمن. (۱۳۸۹)، تاریخ تصوف اسلامی، ترجمه محمودرضا افتخارزاده، چ ...
  • برتلس، یوگنی ادواردوویچ. (۱۳۷۶)، تصوف و ادبیات تصوف، تهران: امیرکبیر. ...
  • بوزجانی، درویش علی. (۱۳۴۵)، روضه الریاحین، به کوشش حشمت موید، ...
  • پند پیران. (۱۳۵۷)، به تصحیح جلال متینی، تهران: بنیاد فرهنگ ...
  • پورجوادی، نصرالله. (۱۳۶۸)، «ابومنصور اصفهانی: صوفی حنبلی»، معارف، دوره ششم، ...
  • پورجوادی، نصرالله. (۱۳۷۶)، «گزارش های ابومنصور اصفهانی در سیرالسلف و ...
  • پورجوادی، نصرالله. (۱۳۷۷)، «ابن یزدانیار ارموی و منازعه او با ...
  • پورجوادی، نصرالله. (۱۳۷۷)، «منبعی کهن در باب ملامتیان نیشابور»، معارف، ...
  • پورجوادی، نصرالله. (۱۳۷۹)، «تصوف و تشیع» (گفت وگو)، هفت آسمان، ...
  • پورجوادی، نصرالله. (۱۳۸۸)، «تصوف از ابتدا تا پایان قرن ششم»، ...
  • پورجوادی، نصرالله. (۱۳۹۳)، «اللمع»، دانشنامه زبان و ادب فارسی، به ...
  • پورمظفری، داوود. (۱۳۹۰)، «گفتارنوشت های صوفیان، بازشناسی یک گونه نوشتاری»، ...
  • الترمذی، حکیم محمد بن علی. (۱۳۷۹)، مفهوم ولایت در ...
  • الترمذی، حکیم محمد بن علی. (۱۴۲۶ق)، ریاضه النفس، قدم له ...
  • الترمذی، حکیم محمد بن علی. (۱۴۲۸ق)، کیفیهالسلوک الی رب العالمین، ...
  • تفسیر التستری، علق علیه و وضع حواشیه محمد باسل عیون ...
  • تفضلی، احمد. (۱۳۸۳)، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، چ ...
  • جامی، عبدالرحمن. (۱۳۷۵)، نفحات الانس، تصحیح و تعلیق محمود عابدی، ...
  • جانی پور، محمدعلی. (۱۳۹۰)، «بررسی شخصیت ابن باکویه شیرازی»، مجله ...
  • جعفریان، رسول و دیگران. (۱۳۷۸)، نقد و بررسی منابع سیره ...
  • جعفریان، رسول. (۱۳۸۵)، «داستان سیره، ابوالحسن بکری و قصه ای ...
  • خرقانی، احمدبن حسین. (۱۳۸۸)، دستورالجمهور فی مناقب سلطان العارفین ابویزید ...
  • الخرکوشی، ابوسعید عبدالملک بن محمد. (۱۴۲۷ ق)، تهذیب الاسرار ...
  • دلبری، سیدعلی. (۱۳۹۱)، آشنایی با اصول علم رجال، چ اول، ...
  • دوبرو، هدر. (۱۳۸۹)، ژانر (نوع ادبی)، ترجمه فرزانه طاهری، چ ...
  • دویس، دوین. (۱۳۸۴)، «سید علی همدانی و سنت های اولیانامه ...
  • دهباشی، مهدی؛ سید علی اصغر میرباقری فرد. (۱۳۸۸)، تاریخ تصوف ...
  • دیلمی، ابوالحسن. (۱۳۶۳)، سیرت شیخ کبیر ابوعبدالله ابن خفیف شیرازی، ...
  • ذکاوتی قراگوزلو، علیرضا. (۱۳۸۷)، «سرگذشت صوفیان در داستان های عامیانه»، ...
  • رادفر، ابوالقاسم. (۱۳۸۵)، تذکره های عرفانی، چ اول، جیرفت: دانشگاه ...
  • ریاضی، حشمت الله. (۱۳۹۰) ، شکوفه های عرفان در بوستان ...
  • زرقانی، سیدمهدی. (۱۳۹۰)، تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی، ...
  • زریاب خویی، عباس. (۱۳۷۵)، «ابن باکویه شیرازی»، دانشنامه جهان اسلام، ...
  • زوندرمان، ورنر. (۱۳۸۹)، «ادبیات مانوی به زبان های ایرانی»، تاریخ ...
  • سپهسالار، فریدون بن احمد. (۱۳۸۷)، رساله سپهسالار در مناقب حضرت ...
  • سپهسالار، فریدون بن احمد. (۱۳۹۱)، رساله در مناقب حضرت خداوندگار، ...
  • سراج طوسی، ابونصر عبدالله بن علی. (۱۳۸۲)، اللمع فی ...
  • سرکاراتی، بهمن. (۱۳۸۵)، سایه های شکارشده (گزیده مقالات فارسی)، چ ...
  • سزگین، فواد. (۱۳۸۰)، تاریخ نگارش های عربی، ج ۱، به ...
  • سلمی، ابوعبدالرحمن. (۱۳۸۹ق)، طبقات الصوفیه، به تصحیح نورالدین شریبه، قاهره: ...
  • سلمی، ابوعبدالرحمن. (۱۴۲۴ق)، طبقات الصوفیه، به تصحیح مصطفی عبدالقادر عطا، ...
  • سلیمانی، مرضیه. (۱۳۸۸)، «پویش صوفیان در شبه قاره، نگاهی به ...
  • سمنانی، علاءالدوله. (۱۳۶۹)، «تذکره المشایخ»، مصنفات فارسی، به اهتمام نجیب ...
  • سمیعی، احمد. (۱۳۸۷)، «تذکره الاولیاء»، فرهنگ آثار ایرانی – اسلامی، ...
  • سوری، محمد. (۱۳۸۵)، «حکیم ترمذی و نظریه ولایت»، معارف عقلی، ...
  • سویری، سارا. (۱۳۸۴)، ««حکیم ترمذی و جنبش ملامتی در تصوف ...
  • سهلگی، محمدبن علی. (۱۳۸۵)، دفتر روشنایی، از میراث عرفانی ...
  • سیرجانی، علی بن حسن. (۱۳۹۰)، کتاب البیاض و السواد من ...
  • شاکری، رضا. (۱۳۸۵)، «نخستین و بهترین تذکره عرفانی»، معارف ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۰)، «مقامات کهن و نویافته ابوسعید ابوالخیر»، ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۳)، «نقش ایدئولوژیک نسخه بدل ها»، نامه ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۶)، چشیدن طعم وقت (مقامات کهن و ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۹۱)، نوشته بر دریا، از میراث عرفانی ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۹۲)، زبان شعر در نثر صوفیه، چ ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۹۳)، درویش ستیهنده، از میراث عرفانی شیخ ...
  • شمس تبریزی، محمدبن علی. (۱۳۸۵)، مقالات شمس تبریزی، تصحیح محمدعلی ...
  • شولر، گریگور. (۱۳۹۳)، شفاهی و مکتوب در نخستین سده های ...
  • شهبازی، ایرج؛ علی اصغر ارجی. (۱۳۸۷)، سبع هشتم، چ اول، ...
  • شیری، قهرمان. (۱۳۸۹)، «تاثیر آیات و روایات بر شکل گیری ...
  • شیمل، آن ماری. (۱۳۸۷)، ابعاد عرفانی اسلام، ترجمه عبدالرحیم گواهی، ...
  • شیمل، آن ماری. (۱۳۶۸)، «ظهور و دوام اسلام در هند»، ...
  • الطبری اللا لکائی، هبه الله بن ...
  • عبدالله بن المبارک المروزی. (بی تا)، کتاب الزهد، حققه و ...
  • عبدالوهاب بن جلال الدین محمد همدانی. (۱۳۹۰)، ثواقب المناقب اولیاء ...
  • عراقی، فخرالدین. (بی تا)، «مقدمه دیوان»، کلیات عراقی، به کوشش ...
  • عطار، فریدالدین محمدبن ابراهیم. (۱۳۷۹)، تذکره الاولیاء، تصحیح محمد استعلامی، ...
  • عطار، فریدالدین. (۱۹۰۵ – ۱۹۰۷ م)، تذکره الاولیاء، تحقیق رنولد ...
  • عطار، فریدالدین. (۱۳۸۳)، منطق الطیر، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد ...
  • عمری مرشدی، شمس الدین. (۱۳۸۳)، معدن الدرر (سیرت نامه حاجی ...
  • غجدوانی، عبدالخالق. (۱۳۳۲)، رساله صاحبیه (در مناقب و مقامات خواجه ...
  • غزنوی، سدید الدین محمد. (۱۳۸۴)، مقامات ژنده پیل، به اهتمام ...
  • فتوحی، محمود؛ محمدافشین وفایی. (۱۳۹۱)، «تحلیل انتقادی زندگی نامه های ...
  • قشیری، ابوالقاسم. (۱۳۷۴). ترجمه رساله قشیریه، با تصحیحات و استدراکات ...
  • کلابادی، ابوبکرمحمد. (۱۳۷۱)، کتاب تعرف (متن و ترجمه)، به کوشش ...
  • لا شیء، حسین. (۱۳۶۹)، «ابن باکویه شیرازی»، دائره المعارف بزرگ ...
  • لویزن، لئونارد (ویراستار). (۱۳۸۴)، میراث تصوف، ترجمه مجدالدین کیوانی، ۲ ...
  • محجوب، محمدجعفر. (۱۳۶۳)، «از فضائل و مناقب خوانی تا روضه ...
  • محمدبن منور. (۱۳۶۶). اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، به ...
  • محمدی ملایری، محمد. (۱۳۸۴)، فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و ...
  • محمودبن عثمان. (۱۳۳۳)، فردوس المرشدیه فی اسرارالصمدیه (سیرت نامه شیخ ...
  • محمودبن عثمان. (۱۳۸۰)، مفتاح الهدایه و مصباح العنایه (سیرت نامه ...
  • مستملی بخاری، ابوابراهیم اسماعیل بن محمد. (۱۳۶۳)، شرح ...
  • منزوی، احمد. (۱۳۸۲)، فهرستواره کتاب های فارسی، جلد سوم، چاپ ...
  • مهدوی دامغانی، احمد. (۱۳۸۱)، «سهم ایرانیان در ادب صوفیانه عرب، ...
  • میرعابدینی، سید ابوطالب. (۱۳۷۹)، ابراهیم ادهم، زندگی و سخنان او، ...
  • نراقی، احمد(آرش)، (۱۳۷۸)، رساله دین شناخت، مدلی در تحلیل ایمان ...
  • نفیسی، سعید. (۱۳۶۳)، تاریخ نظم و نثر در ایران و ...
  • نقوی، سیدعلیرضا. (۱۳۴۳)، تذکره نویسی فارسی در هند و پاکستان، ...
  • وامقی، ایرج. (۱۳۷۸)، نوشته های مانی و مانویان، چ اول، ...
  • هزار حکایت صوفیان. (۱۳۸۵)، با تصحیح و مقدمه احمد خاتمی ...
  • یافعی، عفیف الدین عبدالله بن اسعد. (۲۰۰۴م)، روض ...
  • Pellat, Ch. (۱۹۹۱), “MANAKIB”, Encyclopedia of Islam, New Edition, Vol. ...
  • Renard, John. (۲۰۰۸), Friends of God, Islamic Images of Piety, ...
  • Mojaddedi, Jawid A., (۲۰۰۱), The Biographical Tradition in Islam, the ...
  • نمایش کامل مراجع