مدلهای برآورد حداکثر دبی میانگین روزانه با برخورداری از ویژگی های فیزیوگرافیک برای حوزه های آبریز غرب ایران

سیل از جمله پدیده هایی است که همواره مورد توجه پژوهشگران هیدرولوژی قرار دارد. در این بررسی، مدل برآورد یکی از شاخص های مهم بیان کننده سیلاب، یعنی حداکثر دبی میانگین روزانه در چند حوزه آبریز غرب ایران تعیین گردید. زیرحوزه های مورد بررسی عبارتند از گاماسیاب، قره سو، سیمره، کشکان (حوزه آبریز کرخه)، سزار (حوزه آبریز دز) و آبشینه (حوزه آبریز قره چای). پس از تهیه آمار دبی های میانگین روزانه ایستگاه های هیدرومتری، از سال های آماری موجود ۳۰ سال دوره مشترک آماری انتخاب شد، و با کمک نرم افزارهای HYFA و TR تحلیل فراوانی روی داده های سیلاب انجام گرفت، و بهترین توزیع آماری توسط آزمون های نیکویی برازش برگزیده شد. سپس دبی یا دوره های بازگشت ۲، ۵، ۱۰، ۲۵، ۵۰، ۱۰۰، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ ساله برآورد گردید. مدل سازی توسط تحلیل منطقه ای و به کمک روش رگرسیون چندگانه میان دبی و ویژگی های فیزیوگرافیک حوزه ها انجام شد. معیار اصلی گزینش مدل، ضریب تبیین اصلاح شده بود، و سطح معنی دار بودن، خطای استاندارد و نمودارهای دبی مشاهده شده و محاسبه شده، درستی مدل را کنترل نمودند. بدین ترتیب، مدل هایی با شکل ها و پارامترهای گوناگون از میان مدل های توانی، نمایی، خطی و لگاریتمی انتخاب شد، ولی مدل توانی بیشتر از دیگر مدل ها برای منطقه به کار رفت. بر پایه نتایج این پژوهش، پارامترهای طول آبراهه اصلی، تراکم زه کشی، و زمان تمرکز بیشترین تاثیر را در تولید دبی داشتند. از تحلیل خطا چنین برآمد که هر چه دوره بازگشت افزایش پیدا کند میزان خطای برآورد مدل ها نیز افزایش می یابد، به گونه ای که در دوره بازگشت ۱۰۰۰ ساله مقدار خطا به ۲/۳۲ درصد رسید.

کلیدواژه ها:

Flood ، Watershed ، Maximum-daily mean-discharge ، Frequency analysis ، Flood modeling ، Catchments ، Physiographic Characteristics. ، سیل ، حوزه های آبریز ، حداکثر دبی میانگین روزانه ، تحلیل فراوانی سیل ، مدلسازی سیل ، ویژگی های فیزیوگرافیک حوزه ها