بررسی و پهنه بندی تنش های گرمایی موثر بر زعفران در استان خراسان جنوبی

اقلیم از مهمترین عوامل تعیین کننده توزیع جغرافیایی گونه های گیاهی از جمله زعفران می باشد. تنش های گرمایی از مهمترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی است. استان خراسان جنوبی به عنوان قطب تولید زعفران نیز از تنش های حرارتی برخوردار می باشد. در این پژوهش از داده های ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی استان که دارای آمار معتبری بودند، استفاده شد، سپس اقدام به شناسایی رفتار تنش زای آسیب رسان به زعفران گردید. برای این منظور نخست آستانه های حداکثر دما به سه دسته تا حدی بحرانی (۳۵ تا۴۰ درجه)، بحرانی (۴۰ تا ۴۵ درجه) و فوق بحرانی (بیش از ۴۵ درجه سانتی گراد) طبقه بندی گردید. در گام بعدی با نوشتن برنامه ای در محیط Matlab این روزها از پایگاه داده دمای بیشینه ایستگاه های منتخب استخراج گردید. با استفاده از صدک۹۰ آستانه ی تعیین روزهای داغ در هر ایستگاه مشخص گردید. در ادامه در محیط GIS نقشه های پهنه بندی تنش گرمایی و حداکثر دما ترسیم شد. نتایج نشان می دهد که ماه های دوره گرم بالاترین روزهای بحرانی و فوق بحرانی را دارند و در اسفندماه نیز روزهای بحرانی افزایش یافته است. روند رخداد روزهای تنش زا در سال های اخیر افزایش یافته است که می تواند بر گل دهی زعفران و عملکرد محصول تاثیرگذار باشد. جنوب، غرب و مرکز استان بالاترین روزهای فوق بحرانی را داشته اند که تعداد این روزها در غرب تا ۱۷۷ روز در تیرماه رسیده است. کاهش عملکرد محصول در سال­های اخیر در کانون های تنش زا، از جمله پیامدهای تنش های گرمایی در استان می باشد.

کلیدواژه ها:

تنش گرمایی ، زعفران ، خراسان جنوبی ، فوق بحرانی