استخراج شن و ماسه از بستر رودخانه گلپایگان عامل ناپایداری محیط

ویژگی اصلی اکوسیستمهای رودخانهای پویایی، پیوستگی و نظاممند بودن آن از سرچشمه تا مصب میباشد. این نظام یکپارچه رودخانه را به نظامی متنوع، پیچیده و منحصر به فرد تبدیل میکند. اکوسیستمهای حیاتی رودخانه تعادل پویایی از متغیرهای ماده، انرژی، فضا، زمان و تنوع را متناسب با ویژگیهای محیط طبیعی خود ایجاد میکند. استخراج مواد آبرفتی از بستر رودخانه، بیش از حد تجدیدپذیری آنها، تخریب و فروسایی سیستمهای رودخانهای را باعث شده و یگانگی اکولوژیکی آن را به شکلهای مختلف از بین میبرد و در نهایت اثرات سو خود را به اکوسیستمهای حاشیه رودخانه انتقال میدهد. رودخانه گلپایگان نزدیک به نیم قرن است مهمترین کانون تهیه شن و ماسه مناطق دور و نزدیک خود میباشد. به دلایل گوناگون از جمله محدودیت جریانهای سیلابی، کوچکی حوضه و احداث سد بر روی آن توانایی جبران حتی بخش کوچکی از منابع شن و ماسه به یغما رفته بستر و دیوارهای خود را ندارد. بنابراین با تغییرات جبرانناپذیر مورفودینامیکی، هیدرولوژیکی و ژئومورفولوژیکی در بخش وسیعی از حوضه میانی خود روبرو است. این وضعیت میتواند به شدت بر روی منابع آبهای زیرزمینی، پوشش گیاهی، منابع خاک و فرسایش و سایر مولفههای محیطی، اثرات سوئی داشته باشد.  در این مقاله سعی شده است با پایشهای میدانی، محاسبه حجم منابع رسوبی رودخانه، مطالعات آبشناسی و ژئومورفودینامیکی، بخشی از اثرات سو مدیریت محیط در منطقه مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد، شاید از این طریق محیط زیست به خصوص حوضههای مورد توجه و عنایت بیشتری قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

اکوسیستم ، رودخانه گلپایگان ، بستر رودخانه ، آبرفت ، شن و ماسه