برهمکنش محیط و فرهنگ: چشمانداز جغرافیایی و تحلیل باستانشناختی استقرارهای عصرمفرغ شهرستان هوراند

شهرستان هوراند در شرقی­ترین بخش استان آذربایجان شرقی واقع شده و شاید جز معدود مناطقی از کشور باشد که تاکنون فعالیت­های عمده باستان­شناختی در آن به انجام نرسیده است. نیک می­دانیم مجموعه عوامل زیست­محیطی نقشی موثر در ایجاد استقرارهای انسانی در هر دوره زمانی دارند، لذا در باستان­شناسی علاوه بر شناخت میزان تاثیر محیط در ایجاد هر استقرار، میزان انطباق استقرارها با شرایط محیطی حاکم را باید بررسی نمود. یکی از روش­های بررسی انطباق استقرارها با شرایط محیطی در مطالعات باستان­شناسی مطالعه و تحلیل الگوی استقراری است که به بررسی شکل­گیری محوطه­های باستانی در بسترهای محیطی می­پردازد. با توجه به موقعیت جغرافیایی و قابلیت­های زیست­محیطی منطقه، ضروری است که بدانیم کدام عوامل محیطی در ایجاد، تداوم و یا متروک شدن محوطه­ها تاثیر داشته و نحوه برخورد انسان با محیط خود در انتخاب شیوه زندگی چگونه بوده است. در راستای این مهم، ۴۲ استقرار شهرستان هوراند که دربرگیرنده آثاری از عصرمفرغ هستند، با نگرش تعیین الگوهای استقراری بر اساس متغیرهای محیطی مورد مطالعه قرار گرفتند. در این پژوهش از طریق روش توصیفی -تحلیلی و روش آماری استنباطی از جمله تحلیل­خوشهای و با استفاده از نرمافزارهای SPSS ,ArcGIS نحوه توزیع محوطههای باستانی نسبت به متغیرهای طبیعی بررسی گردید. الگوی مکان­گزینی محوطه­ها در ارتباط با منابع زیست­محیطی نشان می­دهد که الگوی استقراری عصرمفرغ شهرستان هوراند مشابه الگوی استقراری امروزی بوده و همواره تحت تاثیر شرایط زیست­محیطی دو الگوی استقراری کشاورزان یکجانشین و دامداران کوچ­نشین در منطقه مشاهده می­شود.

کلیدواژه ها:

شهرستان هوراند ، عصر مفرغ ، الگوهای استقراری ، عوامل محیطی ، توزیعفضایی