نخستین تجربه¬های نقد شعر فارسی در عهد صفوی برپایه نامه¬ای نویافته از حزین لاهیجی
محل انتشار: دوفصنامه زبان و ادب فارسی، دوره: 55، شماره: 224
سال انتشار: 1390
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 138
فایل این مقاله در 32 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_PERLIT-55-224_007
تاریخ نمایه سازی: 20 اردیبهشت 1400
چکیده مقاله:
چکیده عهد صفوی به لحاظ شکلگیری نخستین مراحل نقد شعر فارسی، از اهمیت خاصی برخوردار است. در این دوره، رویارویی شاعران ایرانی و هندی، سبب به وجود آمدن اندیشههای انتقادی در عرصه شعر و شاعری بوده است. غالب این اندیشهها در مطاوی تذکرهها، تراجم احوال و پرسشها و پاسخهایی است که در قالب نامهها ثبت شدهاند. در میان شاعران این عهد، سهم حزین لاهیجی و سراجالدینخانآرزو در تکوین آن اندیشهها بیش از دیگر شاعران و منتقدان است. آن دو، دو مرجع بلامنازع در داوری و نقد شعر شناخته شدهاند و در آرا و نظریات انتقادی ایشان-که در ساختار محوری و معنا محوری خلاصه میشود- تقابل نقد ایرانی و هندی را میتوان به وضوح دید. این مقاله نخستین تجربههای نقد شعر فارسی را بر پایه نامهای از حزین لاهیجی- که در پاسخ به سوالات خانآرزو درباره برخی از اشعار خاقانی نوشته است- نشان میدهد. در این نامه بیست و پنج بیت از یازده قصیده از قصاید خاقانی مورد نقد و بررسی قرارگرفتهاست. از فحوای نامه چنین برمیآید که آرزو به خاطر استادی حزین در زبان و شعر فارسی، اشکالات و اعتراضات خود را بر او عرضه میدارد؛ چرا که به زعم آرزو، دریافت شاعر از شعر، بهترین نوع دریافت است. خاستگاه سوالات آرزو بیشتر مبتنی بر قرائت نادرست شعر، تصرف در کلمات و تصحیف آنها، اختلاف نسخههای دیوان خاقانی و بالاخره عدم توجه به روابط، اشارات و تلمیحات در آفرینش تعابیر و مضامین از جانب اوست. بیان کشاکش شعرا، نقل و تصحیح نامه، طرح جریان شکلگیری نقد شعر و تحلیل انتقادی نامه بر اساس آرا دو شاعر، از اهم اهداف این مقالهاند.
کلیدواژه ها: