واکاوی چشمههای رطوبت و الگوهای فضایی- زمانی موثر بر بارش برف بهاره در استان چهارمحال و بختیاری

تاریخچه اقلیمی استان چهارمحال و بختیاری در منطقه زاگرس مرکزی نشاندهنده فراوانی بارش برف در فصل سرد است. در سالهای اخیر گرایش بارشها از برف به باران در فصول پاییز و زمستان افزایش و بارش برف در فصل زمستان در استان نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته است؛ این در حالی است که گاهی شاهد بارش برف بهاری در استان هستیم. در این پژوهش شرایط دینامیکی و ترمودینامیکی برای سه بارش فرین برف در فصل بهار با استفاده از دادههای era۵ با تفکیک شبکهای ۲۵/۰ درجه تحلیل میشود. برای بررسی اقلیمی، نابهنجاریهای دما، بارش و ارتفاع ژئوپتانسیلی طی دوره آماری ۳۰ساله (۱۹۸۱- ۲۰۱۰) محاسبه شد؛ همچنین کمیتهای فرارفت تاوایی، شار رطوبت و آب قابل بارش برای دستیابی به منابع رطوبت موثر در ریزش برف در سطح استان بررسی شد. تحلیل نابهنجاریهای بارش نشان میدهد مقدار آنها در همه رویدادهای بارشی بیش از میانگین بلندمدت بوده است که با نابهنجاری دما و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال همخوانی دارد. نتایج نشان داد رطوبت سامانههای مطالعهشده بیشتر از دریای سرخ، دریای عرب، دریای عمان و شمال اقیانوس هند تامین شده و با فرارفت تاوایی مثبت همراه بوده است. بررسی شرایط ترمودینامیکی نیز نشان داد شاخصهای ناپایداری در ساعات پیش از آغاز بارش مساعد بوده و فعالیت همرفتی سامانهها را تشدید کرده است. سرمایش همرفتی همراه با کاهش شدید دما سبب تبدیل باران به برف شده است. کاهش چشمگیر دما نسبت به میانگین بلندمدت و سردبودن ستون جو، بارش برف را در فصل بهار توجیه میکند.

کلیدواژه ها:

بارش برف بهاره ، منابع رطوبت ، تحلیل دینامیکی ، نابهنجاری بارش ، استان چهارمحال و بختیاری