طراحی مدل مفهومی آسیبشناسی ماده ۱۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری

امکان متوقف ساختن فعالیتهای متضمن ارتکاب اعمال مجرمانه و مضر به منافع عمومی، در تمامی امور تولیدی، خدماتی و تجارتی از طریق کاربست تدابیر پیشگیرانه، برای نخستین بار در قالب ماده ۱۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ تحقق یافت. تدابیری با این رویکرد تا پیش از این، تنها به صورت موردی و در قوانین و مقررات پراکنده یافت میشد تا اینکه با تصویب ماده پیشگفته، نگاه جدیتری صورت گرفت. با وجود این اقدام مثبت، برخی چالشها موجب گردیده تا از قابلیتها و ظرفیتهای مطلوب آن بهنحو کامل و بایسته، استفاده نشود. هدف مقاله، طراحی مدل مفهومی از چالشهای موجود و آسیبشناسی ماده ۱۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری است. رویکرد این تحقیق، کیفی ـ اکتشافی است. مقاله، نتیجه میگیرد در سه مقوله تقنینی، قضایی و اجرایی چالشهای اساسی وجود دارد. در مقوله تقنینی، زیرمقولههای کاستیهای اصول دادرسی عادلانه (مشتمل بر ابهام در ماهیت تدابیر، فقدان نظارت قضایی موثر، مشخص نبودن دایره شمول تدابیر، عدم تکلیف بازبینیهای دورهای)، مفاهیم بنیادی مبهم، نبود شاخصههای اساسی در احراز خطرناکی و فقدان سازوکارهای لازم؛ در مقوله قضایی، زیرمقولههای برداشتهای حداکثری و حداقلی، تعارض حقوق و آزادیهای فعالیتها با منافع عمومی؛ و در مقوله اجرایی، زیرمقولههای عدم پیشبینی راهکارهای اجرایی موثر و تبعات اقتصادی، قابل بررسی است. مدل مفهومی آسیبشناسی ماده ۱۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری نیز بر این اساس طراحی و ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

ماده ۱۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری ، تدابیر پیشگیرانه قهرآمیز ، منافع عمومی ، نظام تعقیب کیفری