بازخوانی و تعمیم ادله منع اجرای حدود در سرزمین دشمن در جهان معاصر

یکی از موضوعاتی که در متون روایی به آن اشاره شده و متعاقبا فقهای امامیه بدان پرداختهاند، حکم منع اجرای حدود در سرزمین دشمن است. این حکم به دو صورت مطلق و مقید وارد شده است. در حکم مطلق، اجرای حد در سرزمین دشمن به­ طور کلی ممنوع اعلام شده است، اما در حکم مقید، منع اجرای آن در سرزمین دشمن منوط به خوف الحاق محکوم علیه به دشمن شده است. برخی، «خوف الحاق به دشمن» را علت حکم و بعضی آن را حکمت حکم میدانند؛ لکن عدهای با برگزیدن یک رویکرد ترکیبی، جمع بین علت و حکمت در یک حکم را ممکن دانستهاند. این پژوهش با پذیرش دیدگاه اخیر معتقد است؛ خوف الحاق به دشمن از آن جهت که قابلیت تسری به احکام مشابه مانند شلاق تعزیری یا قصاص را دارد، علت حکم است و از آن جهت که در صورت فقدان آن و وجود تبعات دیگر، باز هم باید از اجرای مجازات حدی و نظیر آن خودداری نمود، حکمت حکم است. به اعتقاد نگارندگان، با شکلگیری سازمانهای بینالمللی حقوق بشری و ظهور تکنولوژیهای نوین، الحاق فرد به دشمن نسبت به زمان معصوم؛ آسانتر و پیامدهای آن برای جامعه اسلامی گستردهتر است. همچنین توسعه فضای سایبر در عصر جهانیشدن، باعث کاهش اهمیت مرزهای جغرافیایی شده و نیز تمییز مفهوم سرزمین دشمن را با ابهام مواجه ساخته است؛ لذا بازخوانی و تعمیم این حکم به دیگر مجازاتهای در حال اجرا در سرزمینهای اسلامی ضروری است.

کلیدواژه ها:

منع اجرای حد ، سرزمین دشمن ، الحاق به دشمن ، اجرای حدود ، حکمت حکم ، علت حکم