بررسی انتقادی گفتمان وجوه افعال و وجهیت آن در نفثه المصدور زیدری نسوی

وجوه افعال وبیان وجهیت از مولفه های گفتمان مدار فرکلاف است که در تحلیل گفتمان انتقادی و مورد کنکاش قرار می گیرد. براساس نظر کارشناسان تحلیل انتقادی گفتمان، گفته یا سخن نوعی عمل است که در بافت وموقعیت انجام می یابد. به همین دلیل افرادی همچون فرکلاف و دیگر محققان که در زمینه، شاخص و صاحب نظر هستند عقیده شان بر این است که از ویژگی های بافت کلام بویژه از ایدئولوژی و توازن قدرت بهره یابند و توجیه های لازم را از لایه های زیرین کلام بیرون بیاورند. بنابراین بررسی جنبه های دستوری متن به عنوان یکی از مولفه های فرکلاف است فرکلاف از سه وجه اصلی: خبری، پرسشی دستوری و امری، همچنین دو وجهیت بیانی و رابطه ای نام می برد. این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی بر مبنای نظریه ی فرکلاف در پی پاسخ به این پرسش هاست که: از کدام وجه ها در نفثه المصدور استفاده شده است؟ و کارکرد گفتمانی هریک از وجوه مورد بررسی بر چه یا چیزهایی دلالت دارد؟ (بیان وجهیت) نتایج حاصل از این تحقیق گویای این است نویسنده از گفتمان وجوه افعال با توجه به جدول بخش توصیفی به طور یکسان در متن خود استفاده نمی کند. بلکه وجود سه گانه اخباری، پرسشی و امری را بر حسب ضرورت و قصد و نیت خود به کار گرفته است. نتیجه ی تحقیق در پاسخ پرسش دوم این است کارکرد گفتمانی وجهیت فعل اخباری، بیشتر در بیان حقیقت ها، رخدادها که راوی عمیقا به وجود آنان اعتماد و اطمینان داشت و نیز بخش عمده ای از دغدغه های اوست، استفاده شده است. در کارکرد گفتمانی وجهیت فعل پرسشی، نویسنده در تلاش، است که عاملان و کارگزاران را به زیر تیغ محاکمه برده و عملکرد آن ها را در معرض قضاوت عموم قرار دهد. نویسنده با طرح چنین پرسش هایی سعی داشت مخاطبان را به تفکر وغافلان را به بیداری فراخواند. زیدری نسوی در کارکرد گفتمانی وجنیت فعل امری می کوشد با خطاب های مستقیم به مخاطب، ضمن درگیر مخاطب در فرایند ایجاد معنا، خود نیز از حالت انفعال و گریز موجود در کنار مانده و در این بخش ها به پویایی و کنش مندی گزاره ها افزوده باشند.

کلیدواژه ها:

نفثه المصدور ، زیدری ندوی ، وجوه افعال و بیان وجهیت ، تحلیل گفتمان انتقادی ، فرکلاف