تاملی بر نمودهای قدرت در بازنمایی باغهای آشوری و نئوآشوری با تکیه بر کتیبهها و نقشبرجستههایی از قرن ۱۲ تا ۷ ق.م

با بررسی نقش مولفههای فرهنگی و جریانهای فکری در شکلگیری ویژگیهای کالبدی و عملکردی باغ -در یک بستر جغرافیایی- میتوان به تصویری جامعتر از فرهنگ مردمان سازنده آن پی برد. نقش مولفه قدرت در شکلگیری تمدن آشوری و نئوآشوری به گونهای است که حکمرانان از نیمه دوم قرن هشتم ق.م. در نقشبرجستهها، از نمایش باغ بهعنوان رسانه و ابزار نمایش قدرت سلطنتی بر روی دیوارهای قصرهایشان استفاده میکنند. ارتباط میان قدرت بهعنوان یکی از علل شکلگیری باغهای سلطنتی (چرایی) و نحوه نمایش آنها در بازنماییهای باغ (چگونگی)، اطلاعاتی از ویژگیهای کالبدی و عملکردی خاص باغ در این دوره تاریخی ارائه میدهد. این نگرش نقشبرجستههایی با محوریت باغ را به مثابه بیانیهای امپریالیستی و سیاسی مورد توجه قرار داده و «قدرت» را بهعنوان یک اصل فرهنگی در تمدن آشوری و نئوآشوری مطرح میسازد.هدف از نوشتار حاضر بررسی الگوی کلی باغهای سلطنتی آشوری و نئوآشوری با تاکید بر ابعاد سیاسی آن است. چگونگی بروز این مسئله در باغسازی منطقه بینالنهرین به شکل نمایش قدرت شاهانه در بازنماییهایی از باغ دیده میشود که تاکنون به صورت جامع و با تاکید بر همه ابعاد آن، در قالب پژوهشی مستقل مورد بررسی قرار نگرفته است.روش تحقیق پژوهش حاضر کیفی و از نوع تاریخی و تحلیل محتوا بوده و جمعآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای با استناد به منابع اطلاعاتی دسته اول نقشبرجستهها، کتیبهها و متون ادبی آشوری و منابع دسته دوم مقالات و کتب در دسترس صورت گرفته است.بازنمایی باغ سلطنتی بهعنوان پدیدهای طبیعی-فرهنگی در نقشبرجستههای آشوری و نئوآشوری، با هدف نمایش قدرت عمرانی و نظامی شاه و القای قدرت فرازمینی وی صورت گرفته است. این مسئله نشانگر تمرکز بر مولفه قدرت بهعنوان زمینه اصلی بازنمایی باغ است که در سه سطح با بازآفرینی عمل خلقت در ساخت باغ، منظرهپردازی طراحیشده و مصنوعی و نمایش اجزا و عناصر غیربومی بر ایدئولوژی و باور فرهنگی قدرت خداگونه و مقبولیت سیاسی شاه تاکید دارد. چنین شکلی از بازنمایی، الگوی کلی باغ سلطنتی را فراتر از هندسه واحد و کالبدگرایی، در قالب کیفیات مشترکی نظیر جنبه آیینی و تشریفاتی، تصنع و خرق عادت و جنبه تقلیدی و نمایشی به تصویر میکشد.

کلیدواژه ها:

باغسازی آشوری ، تمدن بینالنهرین ، باغ- قدرت ، نقش برجسته ، بازنمایی باغ