اختلاف معنا در جناس تام

جناس یکی از مهمترین انواع بدیع لفظی است که اختلاف معنا و اشتراک لفظ، دو رکن یا دو شرط تحقق نوع تام آن است. ولی تا کنون بنا به دلایل مختلفی به آن اندازه که درباره همسانی لفظی دو واژه متجانس بحث شده، به ناهمسانیشان در معنا وقعی نهاده نشده است تا همچنان مشخص نباشد در میان انواع معنا (حقیقی، مجازی، منقول و ...) کدام معنا مراد است و مقصود از اختلاف معنا چیست و به چه میزان باید باشد. در این پژوهش، که با روشی توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شده است، تلاش میشود تا با کمک از میراث بلاغی فارسی و عربی، هم خاستگاه جناس تام با توجه به دیدگاه زبانشناسان و لغویان گذشته و پژوهشگران معاصر بررسی و هم مشخص شود که در این گونه ازجناس چه نوع معنایی مقصود است. مهمترین یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که میتوان اختلاف و تفاوت در همه انواع معنا را برای شکلگیری جناس تام در نظر داشت، البته با ذکر این شرط که ارزش زیباشناختی و ادبی هر یک با معیاری دقیق روشن شده باشد.

کلیدواژه ها:

علم بدیع ، جناس تام ، معناشناسی ، مشترک لفظی ، اختلاف معنا