شعر کانکریت در گذشته ادبی ایران و عرب

در گذشته ادبی ایران و عرب، کم نبوده خلاقیتهای ادبیای که به هرحال این خلاقیتها و دستاوردها در تکوین این قبیل نوآوریها بیتاثیر نیز نبودهاست. چنانکه دیداری کردن شعر یا آنچه امروزه به شعر کانکریت شناخته میشود، علیرغم آنکه بیشتر حاصل مواجهه شاعران ایرانی و عرب با ادبیات سدههای اخیر اروپا است، اما در گذشته ادبی ایران و عرب، مورد التفات ادیبان و بلاغیون بودهاست. این جستار که با روش تحلیل محتوا، با تکیه بر منابع کتابخانهای و با هدف بررسی تجربههای دیداریگرایی در سنت ادبی ایران و عرب فراهم آمدهاست، به تبیین این مسئله میپردازد که در ادبیات عرب، از ابتدا گرایش به جنبههای دیداری کردن شعر، بهویژه در حوزه معنایی قابل رصد کردن است. به تدریج و خصوصا در شعر اواخر دوره عباسی و شعر اندلس است که شاعران پا را از این فراتر میگذارند و با آمیختن تصویر با شعر، شعرهایی را میآفرینند که رگههای دیداریگرایی در آنها کاملا مشهود است. شاعران فارسی زبان، اگرچه به بازیهای زبانی و معنایی با شکل واجها و واژهها، رغبت فراوان داشتند اما کمتر گرد شعر دیداری گشتهاند. قدیمترین تجربههای شعر دیداری در ادبیات فارسی را باید در کتابهای بلاغی و ذیل صنعتهایی چون موشح، مشجر، مدور و امثال این دید. هرچند که همین نمونهها نیز خود از گرایش به دیداری کردن شعر در گذشته ادبی ایران خبر می-دهد و برای شعر کانکریت امروزی، تباری بومی فراهم میآورد.

کلیدواژه ها:

ادبیات تطبیقی ، شعر عربی و فارسی ، شعر دیداری ، شعر کانکریت ، موشح