نقد و تحلیل دیدگاهها در آیه «لترکبن طبقا عن طبق» و فهم آن بر پایه تئوری چندمعنایی

آیه نوزدهم سوره انشقاق که مفسران در تفسیر آن دیدگاههای مختلفی را مطرح کرده و گاهی آن را مجمل خواندهاند، از چندمعنایی برخوردار است. منظور از چندمعنایی در آیه، نه به مفهوم ابهام معنایی است که بدون قصد گوینده در کلام رخ میدهد، بلکه حاکی از قدرت و حکمت خداوند در گزینش واژهها و ترکیبهایی است که همزمان بیانگر چند معنا بوده و همه معانی، مقصود او نیز باشد. تحقیق حاضر که با روش انتقادی تحلیلی نگاشته شده، ابتدا دیدگاه مفسران را تبیین نموده و پس از بررسی اجمالی دیدگاهها به بررسی فرضیه چندمعنایی در آیه میپردازد. زمینهها و عوامل مٶثر بر رخداد این مسئله در آیه مورد بحث عبارتاند از: چندمعنایی تکواژ و واژگان آیه، تعدد قرائات، ساختار نحوی جمله و بافت زبانی سوره یا سیاق کلام. وجوه معانی که میتوان برای آیه برشمرد، عبارتاند از: ۱ـ تبعیت از پیشینیان و رخداد سنن الهی در میان مخاطبان قرآن، ۲ـ تبدیل نسلها، ۳ـ ورود به صحرای محشر، ۴ـ ورود به دوزخ در بین امم پیشین، ۵ـ صعود انسانها به آسمان، ۶ ـ معراج حضرت محمد(ص). با توجه به عدم تعارض میان معانی مذکور با یکدیگر، با کلیت متن و معارف مسلم دینی میتوان همه آنها را به عنوان معانی متعدد آیه و مراد احتمالی خداوند متعال پذیرفت.

کلیدواژه ها:

تفسیر قرآن ، سوره انشقاق ، «لترکبن طبقا عن طبق» ، چندمعنایی