تبیین و تحلیل دادرسی عادلانه از منظر حقوق شهروندی

ماده 56 منشور حقوق شهروندی در رابطه با دادرسی عادلانه می باشد. این ماده مقرر می دارد: »حق شهروندان است که به منظور دادخواهی آزادانه و با سهولت به مراجع صالح و بیطرف قضایی، انتظامی، اداری و نظارتی، دسترسی داشته باشند. هیچکس را نمیتوان از این حق محروم کرد.« برای اینکه ببینیم آیا حقوق شهروندی در دادخواهی عادلانه رعایت شده است یا نه باید هنجارهای مختلفی را بررسی کنیم. این هنجارها به چند دسته تقسیم میشوند که دسته اول هنجارهای داخلی هستند و در قانون اساسی و قوانین عادی آن کشور میبینم. دسته دوم کنوانسیونهای بین المللی هستند و میزان پایبندی کشورها به این کنوانسیونها بیانگر میزان اعتقاد به موازین و مفاد این اسناد است. دولت ایران به میثاق حقوق مدنی و سیاسی که عمده ترین مباحث را در خصوص حق دادرسی عادلانه بیان نموده است ملحق شده، حال با اقتباس از این کنوانسیون مقررات داخلی را تصویب و یا اصلاح کرده است. ما در قانون اساسی خودمان در بند 14 اصل 3 قانون اساسی به تامین امنیت قضائی برای شهروندان اشاره کردهایم و قانونگذار به صراحت از اصول دادرسی عادلانه صحبت نکرده اما به نظر میرسد حق دسترسی به امنیت قضایی را به عنوان یکی از اصول دادرسی عادلانه در نظر دارد. اصل برائت ، اصل منع شکنجه ، بطلان اقرار حاصل از شکنجه، حق متهم برای داشتن وکیل، حق شهروندان در مراجعه بدون مشکل به مراجع قضائی به عنوان اصول دادرسی عادلانه اشاره شده است.

کلیدواژه ها:

دادرسی عادلانه ، قانون اساسی ، عدالت ، شهروند ، منشور حقوق شهروندی