ریخت شناسی افسانه های ایل قشقایی براساس نظریه پراپ با تکیه بر افسانه «صیدی خان و پریزاد»

افسانه ها و قصه های قومی یکی از انواع ادبیات شفاهی است که در میان مردم یک قوم و طایفه جاری و ساری است. ایل قشقاییهم به عنوان یکی از طوایف بسیار گسترده از این مساله مستثنی نیست. یکی از افسانه های رایج میان ایل قشقایی که گاه با تصانیفیبه شکل منظوم بیان می شود، افسانه «صیدی خان و پریزاد» است. روش ریخت شناسی ولادیمیر پراپ یکی از بهترین شیوه هایتحلیل و طبقه بندی ریخت شناسی افسانه ها و قصه های قومی است. نوشته حاضر در پی آن است که افسانه «صیدی خان و پریزاد»را مطابق با خویشکاری های پراپ مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. تطبیق این افسانه با نظریه پراپ با توجه به شخصیت های هفتگانه و خویشکاری ها، فرضیه علمی و اساسی این پژوهش است. این پژوهش نشان می دهد خویشکاری های اصلی و فرعی اینافسانه با خویشکاری های ارائه شده پراپ هماهنگ و متناسب است و کنش های قهرمان این داستان عناصری غیرمنفک و تکرارشونده افسانه است. از 31 خویشکاری نظریه پراپ، 20 خویشکاری در این افسانه یافت گردید و این مساله مبین این است که اینافسانه مطابق با نظریه ریخت شناسی پراپ قابل تحلیل بود. از شخصیت های هفت گانی پراپ هم 6 شخصیت قهرمان (صیدیخان)، بدذات(پسر حاکم)، شریر(زهره)، یاور و عطاگر (حضرت علی) و شاهدخت (پریزاد) یافت گردید.

کلیدواژه ها:

ریخت شناسی ، خویشکاری ، ساختار روایی ، افسانه قومی ، افسانه صیدی خان و پریزاد