شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آیندۀ کیفیت زندگی سکونتگاه‌های شهری با تاکید بر کاربرد آینده‌پژوهی. نمونۀ موردی: محلات کارمندان و اسلام آباد شهر زنجان

چکیده ظهور مجددِ موضوع کیفیتِ زندگی در سال­های اخیر ناشی از علاقه به توسعۀ انسانی، اجتماعی، توسعۀ پایدار، انجمن سلامت و.. است. در این راستا، این پژوهش قصد دارد با تکیه بر دیدگاه نوین برنامه­ریزی، با استفاده از روش­های خاص آینده­نگاری برای سکونتگاههای شهر زنجان برنامه­ریزی کند. روش پژوهش براساس روش­های جدید آینده پژوهی، تبیینی است. عوامل توسط 30 کارشناس و متخصص برنامه­ریزی شهری با به‌کارگیری پویش محیطی، تحلیل اثرات متقابل/ ساختاری مورد ارزیابی قرار گرفت و از نرم­افزار تخصصی آینده‌پژوهی MICMAC برای تحلیل عوامل مؤثر بر وضعیت آینده سکونتگاههای شهری استفاده شده است. نتایج نشان داد که وضعیت پراکندگی متغیرهای مؤثر بر وضعیت آیندۀ کیفیت زندگی سکونتگاههای شهری متفاوت است. در محلۀ اسلام­آباد وضعیت سیستم ناپایدار بوده و بیشتر متغیرها دراطراف محور قطری صفحه پراکنده شده و درحالی­که در محله کارمندان توزیع متغیرها ازشکل سیستم پایدار تبعیت کرده و متغیرها تاحدودی به شکل L پراکنده­اند. از میان 34 عامل بررسی شده، در محلۀ کارمندان 9 و در محله اسلام­آباد 12 عامل اصلی به عنوان عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت آیندۀ کیفیت زندگی انتخاب شده­اند که همۀ عوامل در هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم تکرار شده­اند. یافته­ها نشان داد که درمحلۀ کارمندان اغلب عوامل اجتماعی هم چون عوامل مشارکت، هویت، شورایاری‌های محلی، حکمروایی خوب شهری مطرح شده درحالی که در محله اسلام آباد عوامل اقتصادی (شامل قیمت زمین و مسکن، اشتغال ساکنان) و کالبدی (شامل ساخت و سازهای مبتنی بر قوانین نظام مهندسی،سرانه و سطوح کاربری‌ها، نظارت در حین ساخت و ساز، مالکیت (امنیت تصرف)، کیفیت مسکن) به‌عنوان عوامل کلیدی مطرح که کیفیت زندگی آینده این سکونتگاه­ها را تحت تاثیر قرار خواهند داد.

کلیدواژه ها:

کیفیت زندگی ، سکونتگاههای شهری ، آینده‌پژوهی