واکاوی مسئله عینیت و ذهنیت زیبایی در معماری با روش پدیدارشناسی

پرسش از چیستی زیبایی در تمامی دوره های تفکر بشری اهمّیت بسیار داشته است؛ این تعریف ریشه در مفهوم وجود دارد و از این سو نظرگاه های مختلف معرفتشناسی پاسخهای متفاوتی به این پرسش داده اند. به طور کلی میتوان این پاسخها را به دو جریان عینیت گرا و ذهنیت گرا تقسیم کرد. در حالیکه جریان عینیت گرا، ادراک زیبایی را متأثر از ویژگیهای عینی و لمس پذیر در شیء می داند؛ جریان ذهنیت گرا چنین ویژگیهایی را نمی پذیرد. بر مبنای این دیدگاه منشاء ادراک زیبایی در ذهن بیننده است و ویژگیهای درونی ا4بژه بر این ادراک تاثیری ندارند. بر مبنای جریان نخست میتوان زیبایی را مفهومی قابل تعریف و تعیین دانست و ابزار رسیدن به آن را رعایت اصولی همچون تناسبات، تقارن، هارمونی و ... دانست. این در حالیست که در جریان دوّم چنین امکاناتی در دست هنرمند و یا معمار برای تحقق ایده زیبایی، قرار نمی گیرد. لذا پرسش از عینیت و ذهنیت زیبایی میتواند در تحقق ایده زیبایی در هنر و اینجا به طور ویژه معماری راهگشا باشد. پدیدارشناسی فلسفی نظرگاهی معرفت شناختی است که در رد نظام و دستگاه های فلسفی ثنویت انگار پیش از خود شکل میگیرد. دستگاه های فلسفهای که جهان را به دو قلمرو عین وذهن تقسیم میکردند. این دستگاه فلسفی با ارائه تعاریفی جدید از مفاهیم، وجود، عالم و انسان و نسبت میان آنها، امکان خوانشهای تازه تری از مفهوم زیبایی را موجب میشود. بر مبنای این دستگاه فلسفی زیبایی را میتوان نه تنها حاصل از ویژگیهای درونی شیء و نه بی تأثیر از این ویژگیها دانست؛ بر مبنای این دستگاه فلسفی میتوان زیبایی را متأثر از تعامل پیوسته اُبژه، بدن و ذهن دانست.

کلیدواژه ها:

زیبایی ، معرفت شناسی ، عینیت گرایی ، ذهنیت گرایی ، پدیدارشناسی