بررسی انگیزة باهم آیی واژگانی بر پایه معناشناسی قالبی: نمونة موردی "دست"

در مقاله حاضر تلاش شده است تا انگیزه­های معناشناختی و کاربردشناختی باهم­آیی واژگانی بر اساس معناشناسی قالبی که مشخص می­کند چه واژه­هایی با واژة "دست" باهم­آیی دارند و چه انگیزه­ شناختی می­تواند توجیه­گر کنار هم قرار گرفتن این واژه­ها باشد، بررسی شود. به عبارت دیگر، پرسش این است آیا انگیزه­ای که واژه­های پایه و باهم­آی را در کنار یک­دیگر نگاه می­دارد، تناسب قالبی بین دو واژه است یا خیر. برای بررسی این مهم لازم است قالب واژه­های باهم­آی و پایه با قالب کل ترکیب مقایسه شود. به این ترتیب، باهم­آیی با واژة "دست" مورد بررسی قرار گرفته و در آن باهم­آیی فعلی و اسمی از یک­دیگر بازشناخته شده­اند. به علاوه، مشاهده شده که هر چند واژة "دست" با برخی از واژه­ها باهم­آیی دارد، اما با واژه­های مترادف آن­ها باهم­آیی ندارد. همچنین، گاهی ساختارهایی وجود دارند که در ظاهر تناسب قالبی ندارند، اما از طریق استعاره و مجاز متناسب می­شوند. گاهی اوقات استعاره و مجاز به واسطة مفاهیم فرهنگی امکان مفهوم­سازی پیدا می­کنند که از آن جمله می­توان به شیطان، استعمار و عالم غیب اشاره کرد.

کلیدواژه ها:

معناشناسی قالبی ، باهم آیی واژگانی ، استعاره ، مجاز ، قالب فرهنگی