سنجش میزان آسیب‌پذیری کشاورزان در برابر خشکسالی ناشی از بحران آب رودخانه زاینده‌رود (موردمطالعه: مناطق روستایی بخش گرکن جنوبی شهرستان مبارکه)

هدف از این مطالعه بررسی میزان آسیب‌پذیری کشاورزان در سکونتگاه‌های روستایی بخش گرکن جنوبی از توابع شهرستان مبارکه در مواجهه با شرایط خشکسالی ناشی از بحران آب رودخانه زاینده‌رود است و سعی دارد به دو سؤال 1-کشاورزان در سکونتگاه‌های روستایی موردمطالعه در ابعاد اقتصادی، اجتماعی-روانی و زیست‌محیطی از پدیده خشکسالی ناشی از بحران آب زاینده‌رود به چه میزان آسیب‌پذیر شده­اند؟ 2- کشاورزان در منطقه موردمطالعه به چه میزان از راهکارهای مواجه با شرایط خشکسالی اطلاع و آگاهی دارند؟ پاسخ دهد. داده­های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری تحقیق، کشاورزان روستاهای بخش گرکن جنوبی هستند که بر اساس داده‌های سرشماری نفوس و مسکن (1395) بالغ بر 2027 نفر هستند که با استفاده از فرمول کوکران 178 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده­اند. روایی ابزار تحقیق توسط کارشناسان مرتبط تأیید شده و پایایی گویه­ها با استفاده از آلفای کرونباخ معادل 85/0 به دست آمده است. برای تحلیل داده­های پرسشنامه­ای از آزمون­های آماری (همبستگی اسپیرمن، کای اسکوئر، t تک نمونه­ای و فریدمن) و تکنیک تحلیل سلسله مراتبی بهره گرفته شده است. بررسی‌های به عمل آمده در خصوص آسیب‌پذیری کشاورزان نشان داد که افزایش هزینه‌های تولید به عنوان مهم‌ترین آسیب اقتصادی، افزایش فشارهای روحی و روانی به عنوان مهم‌ترین آسیب اجتماعی–روانی و پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی به عنوان مهم‌ترین آسیب زیست‌محیطی ناشی از بحران آب زاینده‌رود در منطقه بوده است. نتایج آزمون‌های t تک نمونه‌ای و فریدمن نشان داد که آسیب‌های اجتماعی- روانی بیش‌ترین میزان خسارت را در منطقه به کشاورزان وارد کرده است. بررسی میزان اطلاع و آگاهی کشاورزان از روش‌های مواجهه با شرایط خشکسالی نشان داد که میزان اطلاع و آگاهی کشاورزان منطقه در زمینه "شیوه‌های کاهش هدر رفت آب" از همه شاخص‌ها پررنگ‌تر بوده است. نتایج تحلیل سلسله مراتبی از دیدگاه کارشناسان نشان داد که مؤثرترین راهکار مقابله با خشکسالی در منطقه مذکور، "راهکارهای فنی آبیاری" است.

کلیدواژه ها:

سوانح طبیعی ، بحران آب ، آسیب‌پذیری کشاورزان ، استان اصفهان