بررسی انتسابِ اشعار در جُنگ اسکندر میرزای تیموری

جُنگ­ ها، از آن دست نُسخی هستند که به دلیل شمولشان بر اشعار متنوع، بسیار حائز اهمیتند. چنانکه می ­دانیم ذوق ادبی در هر عصری تغییر می­ کند و ممکن است اشعاری که در زمانی مقبول بوده، در ادوار دیگر، چندان مورد اقبال قرار نگیرد. طبیعتاً اینگونه اشعار که مورد پسندِ عصری نباشد، محکوم به فراموشی است. گاهی حتی نام شاعران هم به تدریج فراموش می ­شود. به نظر می ­رسد جُنگ ­ها جان­ پناه امنی برای اینگونه اشعار و شاعرانشان هستند. بنابراین با استفاده از اینگونه منابع می ­توان به نمونه ­هایی از اشعارِ شاعرانی دست یافت که دیوانشان استنساخ نشده و از میان رفته­ است و این خود برهانِ قاطعی بر اهمّیت جُنگ­ ها است. امّا علاوه بر این محاسن، جُنگ­ های خطّی اشکالاتی­ هم دارند که حاصل سهو کاتبان آن است که لازم است اصلاح شوند تا محقّقین و پژوهشگرانی که به آن­ها رجوع می­ کنند، دچار گمراهی نشوند. از جمله مواردی که ممکن است کاتب در آن دچار اشتباه شده باشد، می­ توان به انتساب اشعار اشاره کرد. چنانکه در جُنگ اسکندر میرزای تیموری نیز در چند مورد، اشعاری به غلط به نام شاعران دیگر آمده است که در این مقاله به آن پرداخته ­­ایم. در مقاله حاضر، سعی کردیم که با مراجعه به کتب تذکره و دواوین شاعران، صحّت انتساب اشعار را در چهار بخش مورد بررسی قرار دهیم. 1) اشعاری که در جُنگ به نام دو نفر آمده است 2) دو مسمّطی که اجزای آن به نام یازده شاعر نقل شده است 3) اشعاری که سهواً با عبارت «و ایضاً له» به دیگران منسوب شده است 4) اشعاری که در منابع مختلف به نام شاعران دیگر آمده است. نتایج حاصل از این تحقیق می­ تواند از برخی اشتباهات محقیقن، پیشگیری کند.

کلیدواژه ها:

نسخه خطی ، جُنگ اشعار ، اسکندر میرزای تیموری ، قرن نهم ، انتساب اشعار