قانعی طوسی مقلّدِ کمترشناخته شدۀ فردوسی

قانعی طوسی احتمالاً میانۀ سال‌های (644- 646 ه.ق) کلیله‌ودمنۀ بهرام شاهی (انشای نصرالله منشی) را در 10548 بیت در قونیّۀ آسیای صغیر و به نام عزّالدین کیکاووس دوم از سلاجقۀ روم به نظم کشیده است. گرچه موضوعِ این منظومۀ تعلیمی- تمثیلی با حماسۀ ملّی ایران متفاوت است قانعی به دلایلی مانندِ: انتخاب وزن شاهنامه برای نظم کلیله‌ودمنه، همشهری بودن با فردوسی و ایران­دوستی و شاهنامه­گراییِ سلجوقیان روم، هم احترام خود را به فردوسی نشان داده و هم به صورت‌های مختلف از شاهنامه بهره­مند شده و تأثیر گرفته است. این توجّهات و تأثیرات در هفت بخش تقسیم­بندی و بررسی شده است: 1. صفات و تعابیرِ ستاینده و احترام­آمیز برای فردوسی و شاهنامه؛ 2. تضمینِ ابیات شاهنامه؛  3. آوردن عینِ مصراع‌های شاهنامه یا با تغییرات اندک بدون اشاره به نام فردوسی؛ 4. تأثّر از مصراع‌ها و بیت‌های شاهنامه و سرودن مشابه آن‌ها؛ 5. تعابیر، کنایات و تصاویر شاهنامه­ای؛ 6. استفاده از مضامین شاهنامه؛ 7. ذکر نام شهریاران و پهلوانان شاهنامه.

کلیدواژه ها:

قانعی طوسی ، کلیله و دمنۀ منظوم ، فردوسی ، شاهنامه