گونه ‏شناسی تدبر در قرآن، در احادیث معصومین (ع)

در میان احادیث معتبر تفسیری – که اغلب از مقام عصمت و امامت معصومین (ع) متاثرند – مواردی مشاهده می‏ شود که در آنها پیامبراکرم (ص) و ائمه هدی (ع)، نه لزوما با اتکا به مقام عصمت و علم شخصی خود، بلکه با دقت و تدبر در واژگان قرآن و استناد به آنها، به برداشت‏ های لطیفی نایل شده‏ اند و این قبیل برداشت‏ ها را از پیروان خود نیز انتظار داشته‏ و گاه، آنان را با عبارات سوالی- تعجبی مانند: «اما تقرا هذه الآیه...؟! اما قرات...؟! اما قرات هذه الآیه؟! اما سمعت الله یقول؟!» و ... بابت نداشتن این قبیل برداشت‏ها از قرآن، مورد استفهام و احیانا بازخواست قرار داده‏اند. بازشناسی گونههایی از این احادیث – که در واقع، مصادیقی از «تدبر» معصومین (ع) در قرآن می‏ باشند و نه تفسیر و تاویل – از آنجا که روش‏ ها و الگوهای شایسته‏ ای را در اختیار علاقمندان به تدبر در قرآن قرار می‏دهد، بسیار حائز اهمیت است. مقاله حاضر، با روش اکتشافی- تحلیلی و با جستجو در تفاسیر روایی، در پی پاسخ به این سوال است که چه گونه ‏هایی از تدبر در قرآن را می‏توان در لابلای احادیث تفسیری معصومین بازشناسی و بسان روش‏ ها و الگوهای تدبر معرفی کرد. گونه‏ های بازیابی شده عبارتند از: نکته‏‏‏‏‏ یابی از تقدیم‏ و ‏تاخیر کلمات؛ توجه به آیات پسین به منظور دستیابی به معانی واژگان؛ نکته‏‏‏‏‏ یابی از ساختار زبانی واژه ‏ها؛ تبیین آیات با یکدیگر؛ تدبر در پرتو مخاطبه با قرآن؛ تدبر‏ در قالب دعا و ....