بررسی شیوه های نظر سنجی پادشاهان در شاهنامه فردوسی

شاهنامه ی فردوسی علاوه بر اینکه یک اثر ادبی است، تاریخ چند هزار ساله ی ایرانیان را روایت می کند و ضمن اینکه به ذکر سرگذشت ایران و فراز و نشیب های ایرانیان می پردازد به شرح نظام سیاسی و حکومتی روزگار باستانی ایران در بخش های اسطوره ای، حماسی و تاریخی نیز توجه دارد. از جمله مسائل قابل توجه در دستگاه حکومتی پادشاهان تصمیم گیری در مورد مسائل مختلف همچون جنگ ها، صلح، دلدادگی ها، حوادث ناگوار و ناگهانی و ... است که علی رغم نظام مطلق شاهی که به نظر می رسد پادشاه تنها تصمیم گیرنده است، گروه ها و افراد و طبقات خاص دیگری می توانند اعمال نظر نمایند و شاهان در مصالح مملکت با آنان رایزنی و مشورت می نمایند. در این پژوهش با خوانش ابیات و تحلیل داستان ها، شیوه های نظرسنجی پادشاهان با افراد مختلف استخراج و مورد بررسی قرار گرفته است و مشخص گردید که نظرخواهی پادشاهان در دوره ی حماسی از وزیران، پهلوانان، موبدان و منجمان بوده است اما در دورهی تاریخی علاوه بر این افراد دبیران و سایر درباریان نیز در تصمیم گیری ها نقش داشته اند و مورد مشورت پادشاهان قرار می گرفتند.این نوع نظرسنجی معمولا در نشست ها و انجمن هایی در دربار صورت می گرفت که در اکثر موارد نظر جمعی اعمال می شد، اما مواردی هم در شاهنامه وجود دارد که پس از چاره اندیشی و نظر سنجی ها، پادشاه برخلاف آن نظر عمل می کرد.

کلیدواژه ها:

نظر سنجی ، مشورت ، انتخابات ، شاهنامه ، فردوسی