تجزیه و تحلیل حوادث خطوط لوله مایعات هیدروکربنی با استفاده از روش Bow tie

زمینه و هدف: امروزه سهم زیادی از انتقال مایعات خطرناک از جمله مایعات هیدروکربني بر عهده خطوط لوله انتقالمي باشد. با وجود اینكه خطوط لوله، ایمن ترین و اقتصادی ترین راه انتقال ميباشند، اما گستردگي خطوط در مناطقمختلف عملیاتي و حتي مسكوني و همچنین پتانسیل بالای آسیب پذیری، اهمیت پیشگیری از حوادث خطوط لوله راروشن مي سازد. جهت پیشگیری از اینگونه حوادث، شناسایي، ارزیابي و تجزیه و تحلیل علل به وجود آورنده این حوادث،جهت طراحي استراتژی های پیشگیرانه ضروری است که به این منظور تجزیه و تحلیل حوادث رخ داده، مي تواند بسیارمفید واقع شود. در این مطالعه، برخي از حوادث رخ داده در جهان، با استفاده از رویكرد گذشته نگر روش Bow Tieمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.مواد و روش ها: در این مطالعه، 82 حادثه خطوط لوله مایعات هیدروکربني جهان از سال 1970 تا 2018 ، با استفادهاز رویكرد گذشته نگر روش Bow Tie، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. به این صورت که در هرحادثه با درنظرگرفتن رویداد اصلي، براساس منطق مخصوص نمودار، علل اصلي و فاکتورهای مشارکت کننده در یک سمت نمودار و همچنینعلل شكست موانع ایمني و پیامدها در سمت دیگر، شناسایي و طبقه بندی شد.نتایج: براساس حوادث آنالیز شده، پرتكرارترین حادثه، انفجار بوده است و از بین هجده نوع مایع هیدروکربني مختلفدر حال انتقال، خطوط لوله نفت خام بیشترین تعداد حوادث را داشته است. همچنین بیشترین علت مربوط به خوردگيو خرابكاری بوده است. در بین فاکتورهای مشارکت کننده، بیشترین سهم مربوط به فاکتوهای مدیریتي و بعد از آن بهترتیب مربوط به فاکتورهای عملیاتي، تعمیر و نگهداری، تجهیزاتي و محیطي بوده است. در فاکتورهای مدیریتي، نبودنظارت و بازرسي، مدیریت ناصحیح و آموزش ناکافي، و در فاکتورهای عملیاتي، خطای انساني به هنگام عملیات، بیشترینسهم را در وقوع حوادث داشته اند. همچنین پیامدها در حوادث حریق و انفجار، به طور متوسط هر حادثه 8 کشته و 5مجروح، و در نشت و پارگي، متوسط خسارت مالي در هر حادثه 47/935 میلیون دلار بوده است. همچنین در 16 حادثهگزارش شده، به طور کلي 178،709 بشكه از مایعات، از دست رفته است.نتیجه گیری: براساس این مطالعه، علل حوادث خطوط لوله، به دو گروه علل ریشه ای و فاکتورهای مشارکت کننده تقسیمبندی مي شوند که فاکتورهای مشارکت کننده شامل پنج زیرگروه فاکتورهای مدیریتي، عملیاتي، تعمیر و نگهداری، تجهیزاتيو محیطي مي شود. این مطالعه نشان ميدهد که شناسایي فاکتورهای مشارکت کننده به اندازه علل ریشهای اهمیت دارد. نتایجاین مطالعه می تواند به متخصصین و مدیریت جهت کنترل و پیشگیری از حوادث خطوط لوله مایعات هیدروکربني کمک کند.