اولویت‌بندی و امکان‌سنجی خدمات قابل ارائه در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد در جهت کاهش آسیب اجتماعی طلاق

مقدمه: کتابخانه‌های عمومی به عنوان یک قدرت اجتماعی می‌توانند در رفع مشکلات و آسیب‌های فردی و اجتماعی ایفای نقش کنند. از سویی، بر طبق آمارها، طلاق یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در ایران و به‌ویژه در استان خراسان رضوی است. بنابراین هدف از این پژوهش، اولویت‌بندی‌ و امکان‌سنجی خدمات قابل ارائه در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد در جهت کاهش آسیب اجتماعی طلاق است. روش‌شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‌ها، دو پرسشنامه محقق ساخته بود. در این پژوهش دو جامعه آماری وجود داشت. جامعه اول، صاحب‌نظران (شامل دانشجویان دکترا و اعضای هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، روان‌شناسی (حوزه مشاوره خانواده) و جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد) و جامعه دوم، کتابداران و کارکنان ستادی در دو اداره کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی و شهرستان مشهد بودند. حجم نمونه جامعه اول، 30 نفر و حجم نمونه جامعه دوم، 86 نفر به دست آمد که اعضای نمونه هر دو جامعه به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. روش‌های آماری مورد استفاده، آزمون فریدمن و آزمون تی تک نمونه بود. یافته‌ها: از دیدگاه صاحب‌نظران، میان اولویت ارائه خدمات (به ‌منظور کاهش طلاق) در 5 مقوله خدمات آموزشی، اطلاع‌رسانی، مشاوره‌ای، مرتبط با منابع و جنبی تفاوت معناداری وجود داشت، به‌ طوری که خدمات آموزشی بالاترین و خدمات اطلاع‌رسانی در پایین‌ترین اولویت قرار گرفت. در بررسی جزئی‌تر، خدمات دارای بالاترین اولویت بدین شرح بود: برگزاری کلاس‌های آموزش مهارت‌های زندگی؛ آگاهی‌رسانی به خانواده‌ها از طریق شبکه اجتماعی به منظور توانمندسازی خانواده و کسب مهارت‌های زندگی؛ حضور مشاور خانواده/روانشناس در کتابخانه به منظور مشاوره و کمک به زوجین؛ ارائه منابع دیداری و شنیداری مرتبط با حوزه خانواده؛ برگزاری جلسات کتاب‌خوانی با حضور زوجین علاقه‌مند در رابطه با مسائل خانواده. از دیدگاه کتابداران و کارکنان ستادی، امکان ارائه خدمات آموزشی، اطلاع‌رسانی، مشاوره‌ای، مرتبط با منابع، و جنبی با حد مطلوب آن تفاوت معناداری داشت و کمتر از حد مطلوب بود. نتیجه‌گیری: این پژوهش خدمات دارای اولویت از نظر صاحب‌نظران که می‌توانند در کاهش طلاق اثرگذار باشند را مشخص نمود. همچنین نشان داد که امکان ارائه این خدمات در کتابخانه‌های عمومی شهر مشهد از حد مطلوب کمتر بود. از این‌رو، نتایج این پژوهش می‌تواند منجر به آگاهی مدیران و مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نسبت به اولویت و امکان ارائه خدمات اثرگذار کتابخانه‌های عمومی در جهت کاهش طلاق گردد تا بتوانند برنامه‌ریزی لازم جهت ارائه این خدمات در کتابخانه‌های عمومی را انجام دهند و به کاهش مشکلات زناشویی و به تبع آن به کاهش طلاق در جامعه کمک نمایند.

کلیدواژه ها:

کتابخانه‌ عمومی ، آسیبهای اجتماعی ، مشکلات زناشویی ، طلاق ، مشهد