ارزیابی عوامل موثر بر وقوع سیلاب در شهر یاسوج و ارائه راهکارهای مدیریتی

یکی از ویژگی های بارز مناطق شهری پیچیدگی فرآیندهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی است. تمرکز جمعیت بشری در مناطق شهری با توسعه شهرها و تغییر چهره طبیعی زمین سبب افزایش سطوح نفوذناپذیر و تغییر چرخه هیدرولوژی شده است. در این مطالعه به منظور شبیه سازی رواناب سطحی حوزه آبخیز شهر یاسوج از مدل هیدرولوژی - هیدرولیکی SWMM استفاده شده است. نتایج حاصل از اعتبارسنجی مدل نشان داد که دبی اوج و حجم جریان شبیه سازی شده انطباق خوبی با مقدار مشاهداتی دارد (شاخص بایاس 3/25 خطای نسبی 0/065) با توجه به نتایج به دست آمده، عوامل مؤثر بر بروز سیلاب در شهر یاسوج به ترتیب شامل کافی نبودن ابعاد کانال های شهری برای عبور حجم سیلاب، افزایش مناطق نفوذناپذیر، ضریب زبری مناطق نفوذپذیر، شیب، مساحت، عرض معادل و ضریب زبریمناطق نفوذناپذیر می باشند. نتایج این پژوهش بیانگر آن است به دلیل تغییرات کاربری اراضی، گسترش شهرنشینی، ساخت و سازه ای غیر اصولی و شبکه زهکشی نامناسب که پیامد آنها افزایش سطوح نفوذناپذیر است، دارای بیشترین خطر سیلاب می باشد و در صورت عدم توجه به زیرساخت های شبکه زهکشی و عدم رعایت نکات مربوط به گسترش شهرنشینی، شهر یاسوج با خطر جدی سیلاب رو به رو می باشد. با استفاده از راهکارهایی مانند استفاده از آسفالت و روکش های نفوذپذیر در خیابان ها و پیاده روهای شهر، احداث حوضچه های ذخیره رواناب، جعبه های نفوذپذیر، استفاده از روش جوی باغچه و ... می توان خطر سیلاب شهری را به میزان قابل توجهی کاهش داد. همچنین مدل SWMM دقت مورد نیاز را برای شبیه سازی سیلاب شهری را در شهر یاسوج دارد و از این مدل می توان برای طرح های مدیریت رواناب شهری و طراحی شبکه جمع آوری و دفع آبهای سطحی استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

آنالیز حساسیت ، حوزه آبخیز شهر یاسوج ، سیلاب شهری ، شهرنشینی ، مدل SWMM