آیین‌ محاکمه و مجازات در دوره تیموریان

قضاوت و دادرسی از روزگار قدیم که به صورت ساده و ابتدایی و در قالب‌ داوری و قضاوت خصوصی وجود داشته تا امروز که به صورت نظامی پیچیده درآمده است؛ متناسب با درجه تمدن، نوع حکومت و مقتضیات و ملاحظات سیاسی، اجتماعی و مذهبی جوامع دگرگون‌ شده و در هر دوره‌ای ویژگی‌های خاصی داشته است.یکی از این دوره‌ها، عصر حاکمیت تیموریان بر مناطق مختلف از جمله ایران و ماوراءالنهر است. در این دوره مانند دوره‌های قبل از آن در ایران، قضاوت مبتنی بر قوانین منسجم و یکنواختی نبود و قاضیان بر اساس قوانین شرعی، عرف و احکام و دستورهای شاهان به قضاوت می‌پرداختند.یاسای چنگیزی نیز از مبانی مهم قضاوت عرفی در این دولت به شمار می‌آمد.این سه اصل در حکم قانون بودند و هرگونه عملی که برخلاف این موازین صورت می‌گرفت، جرم تلقی می‌شد و برای هر جرمی نیز مجازات خاصی درنظر گرفته می‌شد. قضاوت در این دوره از مهم‌ترین امور حکومتی بود؛ به گونه‌ای که خود سلطان به عنوان بالاترین مقام حکومتی، در رأس امور قضایی قرار داشت و حکم او در تعیین، تبدیل و تخفیف مجازات مجرمان نقش مهمی داشت.اهمیت هر کدام از مبانی سه‌گانه قضاوت در طول حکومت هر یک از شاهان تیموری متفاوت بود و هر حاکم شیوه خاصی در قضاوت و مجازات مجرمان داشت. مسئله اصلی این پژوهش، آشنایی با شیوه‌های محاکمه، نحوه عملکرد قاضیان و آیین دادرسی در دوره تیموریان است.

کلیدواژه ها:

تیموریان ، قضاوت ، جرم ، مجازات