مطالعه تطبیقی شیوه‌ کاشی‌نگاری و کاشی‌سازی توسط مشهدی یوسف و محمد پور یوسف در دو حمام حاجی و گلزار رشت

حمام‌های به‌جای مانده از دوره قاجار در رشت یکی از مراکز مهم تاریخی، فرهنگی و هنری محسوب می‌شوند. هم‌چنان که در دوره قاجار و در رشت فعالیت‌های مهمی اعم از سیاسی و اقتصادی صورت گرفته، توجه به زیرساخت‌ها و ایجاد فضاهای هنری و نیز فضای شهری به معنای مدرن آن از نظر پنهان نمانده است. از بین حمام‌ها، به‌عنوان مراکز عمومی، سه حمام از آن دوران باقی‌مانده که تنها دو حمام سردری منقوش به کاشی دارد. هدف از این پژوهش، بررسی دو حمام قاجاری، یعنی حمام حاجی و حمام گلزار و یافتن اشتراکات و افتراقات است. حال پرسش اصلی آن است: با آن‌که این دو حمام توسط خانواده‌ای هنرمند(پدر و پسر) به فاصله بیست‌وشش سال ساخته‌شده است؛ آیا می‌توان به تکامل هنر کاشی‌سازی و کاشی‌نگاری در رشت دست‌یافت؟ یافته‌ها نشان می‌دهد: با آن‌که مشهدی یوسف حمام حاجی را به روشی استادانه کارکرده، اما محمد پور یوسف در استفاده از کاشی‌نگاری از موقعیت‌های نوین‌تری چون تک‌چهره‌نگاری و برجسته‌کاری در کاشی و استفاده از عکس و تبلیغ شاهان قاجاری در تکامل کاشی نگاری سود جسته و این هنر را به میراث خانوادگی افزوده است. اگر مشهدی یوسف را به‌عنوان اولین هنرمند کاشی‌ساز و کاشی نگار بومی بدانیم، محمد پور یوسف اولین هنرمند به شیوه نوین در کاشی‌سازی و کاشی‌نگاری در رشت به‌حساب می‌آید. پژوهش پیش رو، به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته و اطلاعات ارائه شده در آن، ترکیبی از تحقیقات کتابخانه‌ای و میدانی است.

کلیدواژه ها:

واژه‌های کلیدی: حمام حاجی ، حمام گلزار ، مشهدی یوسف ، محمد پور یوسف