مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف آب در بخش معدن و صنایع معدنی ایران (بخش اول)

مدیریت منابع و مصرف آب در کشور جز موضوعات راهبردی و اولویتدار به ویژه در اسناد بالادستی محسوب می شود. معادن و صنایع معدنی نیز به عنوان یکی از بخش های مصرف کننده منابع آب نیازمند سیاستگذاری و انجام اقدامات نظارتی، اجرایی و تقنینی به منظور رفع چالش ها و آسیب های ایجاد شده در اثر الگوهای نامناسب مصرف آب و مدیریت پساب است. در طرح حاضر به بررسی و ارزیابی مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف آب در بخش معدن و صنایع معدنی پرداخته شده است. در این گزارش ضمن بررسی کیفیت وکمیت منابع آب در صنایع معدنی دنیا مشخص شده است که از میان فلزات و آلیاژهای آهن، فولاد، طلا، مس، آلومینیم، محصولات سیمانی و شن و ماسه، بیشترین مصرف آب مربوط به تولید فلز طلا و پس از آن تولید فلز مس است. در مقابل صنعت شن و ماسه و سیمان کمترین میزان مصرف آب را به خود اختصاص داده اند. در بخش دیگر این گزارش، کیفیت وکمیت منابع آب در معادن و صنایع معدنی کشور بررسی و با استانداردهای جهانی مقایسه شده است. تحلیل ها نشان می دهد که کارخانه های تولید فولاد و گندله سازی در کشور نیازمند بازنگری اساسی در زمینه مدیریت منابع آب و اصلاح فرایندهای مصرف و بازیافت آب هستند. در مقابل کارخانه های تولید مس در بخش تغلیظ و حلسازی تا حد زیادی توانسته اند میزان مصرف آب را مدیریت کرده و عملکرد خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند. در مورد فلز طلا، مصرف آب در ایران حدود پنج برابر مصرف جهانی است و باید به سرعت طرح های ویژه ای تدوین و اجرا شود. به طور کلی دو راهکار عمده و اصلی برای مدیریت منابع آب وجود دارد. گزینه اول استفاده از آب شور دریا به جای آب شیرین (شیرین سازی آب دریا) و گزینه دوم استفاده از فرایندهای بازیافت آب در کارخانه های صنعتی- معدنی از جمله استفاده از تیکنرهای آبی و فیلتراسیون است که هر کدام به طور کامل در گزارش اشاره شده است. از مهمترین چالش های این حوزه می توان به عدم اصلاح قیمت آب و نبود برنامه مشخص برای واقعی کردن نرخ آن، فقدان سیاست ها و برنامه های آمایش سرزمین برای مشخص شدن اولویت های بهره برداری از منابع آب در معادن و صنایع معدنی، مصرف غیر بهینه آب برای تولید محصولات معدنی و پایین بودن نرخ بهره وری، فقدان نگرش اقتصادی به آب در کشور، محدودیت