گونه شناسی "کلیددان" مشبک آستان قدس رضوی بر پایه مطالعه تطبیقی آن با نمونه‌های مشابه

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 306

فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_FARKH-15-2_002

تاریخ نمایه سازی: 9 اسفند 1399

چکیده مقاله:

مشبک فلز از شیوه‌های فلزکاری دوران صفوی است و یکی از آثار شاخص آن، قلمدان فولادی منحصر به­فردی است که تحت عنوان "کلیددان" در موزه آستان قدس رضوی در مشهد نگهداری می­شود. با توجه به مطالعات بصری اولیه و شباهت ظاهری این اثر نفیس با سایر قلمدان‌های دوره اسلامی، این پژوهش صورت پذیرفته­است تاویژگی‌های بصری و ساختاری این اثر مورد تحلیل و تطبیق قرا گیرد. از این­رو، هدف این پژوهش علاوه بر تحلیل بصری، مطالعه تطبیقی طرح و نقش آن با چند نمونه شاخص از قلمدان‌های اسلامی ایرانی است. بدین منظور، پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ خواهد داد که وجوه اشتراک وافتراق نقوش قلمدان محفوظ در موزه آستان قدس رضوی با سایر قلمدان‌های فلزی دوره اسلامی تا دوره صفوی چیست؟ در پژوهش بنیادی پیش ­رو که با روش تطبیقی انجام شده و جمع­آوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه­ای، بررسی منابع اینترنتی و استناد به آرشیو تصاویر موزه آستان قدس رضوی، صورت پذیرفته؛ این اثر با 12 قلمدان فلزی اسلامی ایرانی تا دوره صفوی، از لحاظ فرم و نقش مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفته­است. نتایج به­دست­آمده حاکی از آن است که نقوش مورد استفاده در این آثار در 5 گروه قابل دسته­بندی هستند: نقوش گیاهی (اسلیمی و ختایی)، نقوش حیوانی، نقوش نوشتاری، نقوش انسانی و نقوش هندسی. همچنین، نتایج بیانگر آن است که در قلمدان‌های فلزی ازنقوش نوشتاری و اسلیمی بیشتر از نقوش دیگر استفاده شده­است. نمونه مورد مطالعه نیز مانند سایر قلمدان­ها دارای تزیینات اسلیمی و نوشتاری است. وجه تمایز این اثر با سایر قلمدان­ها استفاده از نقوش ختایی و همچنین استفاده از قلم خوشنویسی نستعلیق در آن است که در دیگر قلمدان­ها چنین نقوشی به چشم نمی­خورد.

نویسندگان

صفورا زارعی شمس آبادی

دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان

فرهاد خسروی بیژائم

استادیار گروه کتابت و نگارگری دانشکده صنایع دستی دانشگاه هنر اصفهان

حسن یزدان پناه

دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر /مربی گروه کتابت و نگارگری دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع ...
  • احسانی، محمدتقی ( 1378). "هنر قلمدان­سازی در ایران". ایران­نامه. ش ...
  • براتی، بهاره (1396). عناصر ملی و مذهبی در فلزکاری عصر ...
  • برومند، عبدالعلی (1366). هنر قلمدان. تهران: وحید. ...
  • بهرامی، محرمعلی (1397). "مروری بر ساخت و تزیینات روی قلمدان ...
  • جلالیان، سعیده (1395). "وسایل و ملزومات مراسم غبارروبی و خدمت ...
  • حسامی، مهری (1392). "طراحی و ساخت اثر حجمی محیطی معاصر ...
  • خلیلی، ناصر (1386). کارهای لاکی. تهران: کارنگ. ...
  • رضازاده، طاهر (1394). فلزکاری غرب ایران سده ششم و هفتم ...
  • قلیچ­خانی، حمیدرضا (1378). فرهنگ واژگان و اصطلاحات خوشنویسی و هنرهای ...
  • وارد، ریچل (1384). فلزکاری اسلامی. ترجمه مهناز شایسته­فر. تهران: مؤسسه ...
  • Akbarnia, Ladan; Venetia, Porter; Suleman, Fahmida (2018). The Islamic world ...
  • Daiber, Verena; Junod, Benoît (2010). Treasures of the Aga Khan ...
  • Hattstein, Markus; Delius, Peter (2004). Islam art and architecture. Koln: ...
  • Piotrovsky, Mikhail (2000). Earthly beauty, heavenly art of Islam. London: ...
  • URL1: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/materials/metal/art/6-1997 [access date: 2019/12/11] ...
  • URL2: https://www.davidmus.dk/en/collections/islamic/materials/metal/art/11-1982 [access date: 2019/12/11] ...
  • URL3: http://www.sothebys.com/en/auctions/ecatalogue/lot.144.html/2017/arts-of-the-islamic-world-l17223 [access date: 2019/12/11] ...
  • URL4: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1891-0623-5[access date: 2020/6/11] ...
  • URL5: http://collections.vam.ac.uk/item/O76892/portable-pen-case-qalamdan-pen- case-unknown/ [access date: 2019/12/11] ...
  • URL6: http://collections.vam.ac.uk/item/O66230/writing-box-unknown/ [access date: 2019/12/11] ...
  • URL7: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/444536 [access date: 2019/12/11] ...
  • URL8: http://collections.vam.ac.uk/item/O305310/pen-box-qalamdan-unknown/ [access date: 2020/7/21] ...
  • URL9: https://collections.lacma.org/node/252321 [access date: 2019/12/11] ...
  • URL10: https://collections.lacma.org/node/239623 [access date: 2019/12/11] ...
  • URL11: https://collections.vam.ac.uk/item/O456358/writing-box/ [access date: 2019/12/11] ...
  • URL12: https://www.britishmuseum.org/collection/object/A_As1981-26-44-a [access date: 2020/7/21] ...
  • URL13: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1884-0704-85 [access date: 2020/7/4] ...
  • URL14: http://www.capitalantique.com/Islamic/html/IS083-Indo-Persian-Box. html [access date: 2019/12/11] ...
  • URL15: http://malekmuseum.org/artifact/1394.15.00003/%DA%AF%D9%84+ %D9%88+%D8%A8%D9%88%D8%AA%D9%87%D9%82%D9%84%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86+%D8%B9%D8%A7%D8%AC [access date: 2019/12/ 11] ...
  • URL16: https://www.metmuseum.org/art/collection/search/452788 [access date: 2020/7/4] ...
  • URL 17: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1928-0721-8 [access date: 2020/4/7] ...
  • نمایش کامل مراجع