مطالعۀ تأثیر طرح‏ های توسعۀ شهری بر پیکره‏ بندی فضایی محلۀ سلطان ‏میراحمد کاشان

در سده اخیر و در شهرهای تاریخی، طرح‌های توسعه شهری ازجمله طرح‌های جامع و برنامه‌های ساخت خیابان مسبب مداخلات وسیع و مشکلاتی از جمله از بین رفتن یکپارچگی بافت شهری بوده‌اند. این مداخلات در محلات تاریخی نمود بیشتری پیدا کرده‏است؛ زیرا همواره یکی از مهم‌ترین ویژگی‏های این محدوده‌ها، ساختار یکپارچه و انسجام اجزای آن به محوریت مرکز محله بوده‏ و مداخلات شهری بدون شناخت ساختارهای فضایی به چند پاره شدن بافت و از بین رفتن انسجام درونی آن منجر شده‏است. در این مقاله به طور خاص پیامدهای ساخت دو خیابان‌ فاضل نراقی و علوی بر روی ساختار فضایی محله سلطان میراحمد کاشان و مرکز آن مطالعه می‌شود. براین اساس این مقاله در پی پاسخ دادن به این پرسش‌هاست که ساخت دو خیابان بیان شده چه پیامدهایی در ارتباط با ساختار فضایی محله داشته‌ و چه آسیب‌هایی را به آن وارد کرده‌ است. برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها، محدوده مورد نظر در سه مقطع زمانی مختلف و با توجه به تغییرات ایجاد شده، مطالعه و وضعیت آن طی سه دوره یادشده مقایسه شده‏است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این مقاله توصیفی_تاریخی است و بر مطالعه ساختار فضایی شهر استوار شده و درعین حال یافته‌های مبتنی بر تکنیک اسپیس سینتکس با وضعیت فضای شهری و دسترسی‌ها در سه دوره یادشده مقایسه  شده تا تصویر روشنی از تغییرات را آشکار کند. بنابراین برای دستیابی به تحلیلی دقیق از تغییرات رخ داده شده، مدل محوری شهر به کمک روش اسپیس سینتکس تحلیل شده و براین اساس داده‏ها در نرم­افزارdepth Map  مورد واکاوی قرار‏ گرفته‏اند.  تحلیل‏های صورت گرفته با تکیه بر ارزیابی دو متغیر انسجام و گزیده نشان می‌دهد که توسعه‏های شهری و ایجاد خیابان‏های جدید در درون و یا نزدیک محله سلطان میراحمد نتایج متفاوتی در پی داشته ‏است. به نحوی که برخی از این خیابان‏ها توان بالقوه تبدیل شدن به هسته جدید در ساختار محله را پیدا کرده‌اند. از سوی دیگر در اثر تغییرات رخ داده شده، بخش‌های درونی محله و ازجمله مرکز تاریخی آن جایگاه خود را در ساختار فضایی محله، محدوده شهری پیرامون و کل شهر از دست داده و به مرکزی فرعی تبدیل شده‌اند.

کلیدواژه ها:

پیکره‏ بندی فضایی ، اسپیس سینتکس ، محدوده تاریخی شهری ، کاشان ، محله سلطان امیراحمد