درهمتنیدگیِ ناتورالیسم و «نیستانگاری» (نیهیلیسم) در آثار داستانی صادق چوبک
محل انتشار: پژوهشنامه ادبیات داستانی، دوره: 9، شماره: 1
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 349
فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_RPRAZI-9-1_005
تاریخ نمایه سازی: 2 اسفند 1399
چکیده مقاله:
نیستانگاری (نیهیلیسم)، نفیِ بخشی و گاهی همۀ زندگی است. این اندیشه از دوران باستان نمود داشته و در قرون وسطی نیز پدیدار شده است؛ امّا در دوران جدید، سرو سامان دیگری یافته است. نیچه، کافکا و شاگردان امیل زولا در مکتب ناتورالیسم، زمینۀ آن را فراهم کردند. در ناتورالیسم فلسفی و ادبی امروز ، ویژگیهایی هست که با پارهای از مؤلّفهها و دیدگاههای نیستانگارانه همپوشانی دارند. داستانهای چوبک، از آمیزهها و آموزههای ناتورالیستی سرشارند؛ ناتورالیسمی که به نیستانگاری منفعلانه در اندیشه و بینش چوبک منتهی شده است؛ آنچنان که به نفی جامعه و زندگی میپردازد و هیچ گزینهای برای برونرفت از آن دایرۀ حیرت و بنبست و سرگردانی ارائه نمیکند. پرسش قابل طرح در کار صادق چوبک این است که آیا درهم آمیختن این جهات منفعل ناتورالیستی با برخی رویکردهای نیهیلیستی، نویسنده و خواننده را در مقام تماشاچی نگاه می دارد؟ این مقاله کوششی است برای بازنمایاندن این در همتنیدگی که گاه تشخیص این دو - ناتورالیسم و نیهیلیسم- را در آثار چوبک دشوار میکند. ناتورالیسم، اگرچه در برخی جهات منفعل عمل می کند، لزوماً پوچگرا نیست. پس دو محور جبرگرایی که به بیعملی و پوچی منجر می شود و اخلاق ستیزی، دو بستر برای منتهی شدن ناتورالیسم به نیهیلیسم هستند. بر اساس این تفاصیل، دو محور از ناتورالیسم با ده محور از نیهیلیسم؛ شکّاکیت، بدبینی، پوچی و بیهودگی، مرگاندیشی، جبرگرایی، یأس، مادّه گرایی، اخلاق ستیزی، دم غنیمت شمردن، از خودبیگانگی، امکان درهم شدن و تنیده شدن دارند. ک
کلیدواژه ها:
نویسندگان
امین سرانجام
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
سید محمد دشتی
استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
محتشم محمدی
استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سلمان فارسی کازرون، کازرون، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :