بررسی اثرات اجرای طرح ‌هادی بر تاب‌آوری کالبدی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)

طرح‌هادی محلی‌ترین طرح توسعه در ایران است و تاب‌آوری از مباحث مهم در مدیریت مخاطرات در سطح روستا می‌باشد .با توجه به اینکه در اجرای طرح‌هادی اغلب اثر گذاری کالبدی مد نظر است پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان اثرگذاری اجرای طرح‌های هادی روستایی در تغییر سطح تاب‌آوری کالبدی روستاهای شهرستان مریوان انجام گرفته است. پژوهش به‌لحاظ هدف، کاربردی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی است. گردآوری اطلاعات با استفاده از دو روش اسنادی در بخش نظری و مصاحبه و پرسشنامه در بخش میدانی بوده است. جامعه آماری این پژوهش روستاییان سرپرست خانوار ساکن در شهرستان مریوان هستند که طرح‌هادی در روستاهای آن‌ها اجرا گردیده و با توجه به تعداد جمعیت روستاهای آن‌ها 260 نفر از سه بخش شهرستان به‌عنوان حجم نمونه انتخاب و پرسشنامه‌ها به‌صورت تصادفی ساده در میان روستاییان سرپرست خانوار توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده‏های حاصل از پرسشنامه‌ها با  استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی‌ و آزمون‏های آماری شامل خی دو و رتبه‌ای فریدمن حاکی از این واقعیت است که اجرای طرح ‌هادی در روستاهای منطقه مورد مطالعه، موجب ارتقای سطح شاخص‌های تاب‌آوری کالبدی روستایی گردیده است. همچنین از میان  شاخص‌های مورد سنجش در تاب‌آوری کالبدی، شاخص اصلاح فضا و کیفیت معابر روستایی و اصلاح وضعیت مسکن، دارای بیشترین اثر بهبود و ارتقای وضعیت بوده و شاخص‌های نهادی- اداری و وجود سرپناه در زمان بحران کمترین اثرپذیری را داشته‌اند. بر‌اساس نتایج آزمون فریدمن، اثرپذیری شاخص‌ها به ترتیب عبارت از کیفیت فضا و معابر، کیفیت دسترسی به خدمات، کیفیت مسکن و ساخت و سازها، کیفیت کاربری اراضی، کیفیت محیطی، سرپناه و  اداری- نهادی بوده است. برای ارتقای تاب‌آوری کالبدی روستاها لازم است بر ارتقای شاخص‌هایی که اثرپذیری کمتری داشته‌اند در اجرای طرح‌هادی تأکید بیشتری شود.  

کلیدواژه ها:

resilience ، physical resilience ، tarhe hadi(rural master plan) ، rural resilient ، marivan county. ، تاب‌آوری ، تاب‌آوری کالبدی ، طرح‌هادی ، تاب‌آوری روستایی ، شهرستان مریوان.