نقد مبانی معرفتی مکتب پوزیتیویسم با تأکید بر علم جغرافیا
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 324
فایل این مقاله در 26 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JHGR-52-2_019
تاریخ نمایه سازی: 25 بهمن 1399
چکیده مقاله:
پوزیتیویسم یکی از مکاتب فلسفی است که در ادبیات جغرافیایی در مکاتبِ محیطگرایی، علم فضایی، جغرافیای رفتاری، و نگرش سیستمی تأثیرگذار بوده است. این رویکرد در پیِ معرفت به فضای جغرافیایی از راه بنیانهای تجربی و منطقِ ریاضی است. بر این اساس، جغرافیا دانشی عینی، مشاهدهای، کمّی، و استقرایی است و حاوی مشاهداتِ فارغ از نظریه و قضاوتهای ارزشی است. بنابراین، جغرافیدانان؛ در پیِ کشف روابط علّیِ میان پدیدهها و ارائۀ آن در قالب «قوانینِ عام و فراگیرِ جغرافیایی» هستند. بر این اساس، جغرافیدانانِ پوزیتیویست، ضمن وداع با مباحث متافیزیکی و رو آوردن به «تجربۀ آزمونپذیر»، تجربه و آزمونِ تجربی را معیارِ معنیداری میدانند. بنابراین،به نفی فرضیهها، مقولات، و پیشفرضها میپردازند و شروع علم را با مشاهده میدانند و به نقش مسئله، فرضیه، و نقش فعال و خلاق محقق در روند تحقیق بیتوجهاند. سپس، براساس مشاهدات انجامشده بر پایۀ استدلالِ استقرایی، برای دستیابی به قوانین به تعمیم(تعمیمهای ناروا/ مسئلۀ استقرا) میپردازند که موجب خلط «روندوقانون» در جغرافیای تحصلگرا شده است. در این راستا، در مقالۀ حاضر، گزارههای متعدد جغرافیایی بررسی شد. بنابراین، بکارگیری رویکرد پوزیتیویسم بهدلیل اشکالات فوق، بهعنوان رهیافتی علمی، با مشکلات جدّی مواجه است. بنابراین، فاقد قابلیتهایِ لازم برای بکارگیری آن در حوزۀ مطالعات جغرافیایی در مرحلۀ «داوری» بهعنوان یک رویکرد و روش «علمی» است. هدف اصلی از مقالۀ حاضر، که با رویکردی رئالیستی و نگرش عقلانیت انتقادی نوشته شده، بررسی و واکاوی این مطلب از منظر تحلیلهای منطقی و معرفتشناختی است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
محمود واثق
استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
احد محمدی
دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :