تبیین معیارهای حیات مبتنی بر علم بیونیک در برنامه ریزی و طراحی سکونتگاه های انسانی

طبیعت طی میلیاردها سال به سعی و خطا پرداخته و در این مدت فقط کارآمدترین ساختارهای طبیعی باقی مانده‏اند که می‏توانند با واسطة علم بیونیک منبع الهام انسان و راه‏گشای چالش‏های انسانی باشند. از طرفی، سکونتگاه‏های انسانی، به‏عنوان مهم‏ترین و عمده‏ترین بخش از زیستگاه‏های انسانی، با وجود فناوری‏های پیشرفته، در مقایسه با گذشته کیفیت مطلوبی ندارند. از این رو، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که معیارهای حیات بر مبنای اصول علم بیونیک به‏منظور استفاده در برنامه‏ریزی و طراحی سکونتگاه‏های انسانی چیست؟ برای پاسخ به این پرسش ضروری است اصول علم بیونیک شناخته شود تا بتوان با نگاه عمیق‏تر در سیستم‏های زنده کیفیات ویژه و حیات را به سکونتگاه‏های انسانی بازگرداند. پژوهش حاضر براساس هدف بنیادی است که به روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسیده ‏است. در بخش اول نظریه‏های پایه به روش کتابخانه‏ای جمع‏آوری و متناسب با هدف و در جهت شکل‏گیری چارچوب نظری پژوهش به روش استدلال منطقی تجزیه و تحلیل شده‏ است. در ادامه، با استفاده از روش دلفی و طی سه راند پیمایشی متوالی معیارهای حیات جمع‏آوری، دسته‏بندی، تعدیل، تلخیص، رتبه‏بندی، و عرضه شده‏اند. نتایج پژوهش نشان می‏دهد حیات کیفیت ویژه‏ای از طبیعت است که هم به جاندار هم بی‏جان اطلاق می‏شود و دارای مراتب و ترازهای مختلف و قابل اندازه‏گیری است. معیارهای حیات در قالب چهار معیار اصلی (مجموعیت، تکامل، سازگاری، بهینه‏سازی)، یک معیار بنیادی (نظم)، و دو معیار مکمل (نفوذپذیری و مرکز نیرومند) عرضه شده‏اند که حیات‏بخشی به سکونتگاه‏های انسانی فقط در پرتو توجه به همة معیارها محقق می‏شود.

کلیدواژه ها:

بیونیک ، حیات ، سکونتگاه‏های انسانی ، طبیعت ، مجموعیت