ارزیابی توسعۀ پایدار شهری با تأکید بر شاخص‌های توسعۀ میان‌افزای شهری (مطالعۀ موردی: مناطق هشت‌گانۀ شهر اهواز)

رشد روزافزون جمعیت شهری و افزایش مهاجرت به کلان‏شهرها از یک سو و فقدان برنامه‏ریزی‏های کارآمد، از سوی دیگر، علاوه بر افزایش دامنة ساخت و سازها در نقاط پیرامونی شهرها، استفادة بی‏رویه و ناصحیح از منابع و تخریب اراضی کشاورزی را در پی داشته است. توسعة میان‏افزا یکی از رویکردهای اصلی در مقابله با پدیدة پراکنش و رشد افقی شهرهاست. یکی از اصلی‏ترین حوزه‏هایی که در توسعة میان‏افزای شهر به آن توجه می‏شود زمین‏های بایر و بلااستفاده در محدودة شهر است. توجه به ظرفیت بالای زمین‏های بایر در شهر می‏تواند راه ما را در رسیدن به شهری پایدار هموار کند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی شاخص‏های توسعة پایدار شهری با تأکید بر شاخص‏های توسعة میان‏افزای شهری در شهر اهواز در قالب سه بُعد اجتماعی، کالبدی، و فضایی از طریق بررسی 33 شاخص است. روش تحقیق در این مطالعه روش توصیفی- تحلیلی است.همچنین، برایدست‏یابی به این هدف از ضریب آنتروپی شانون، مدل TOPSIS، و تحلیل خوشه‏ای استفاده شده است. اطلاعات لازمه از طریق مطالعات کتابخانه‏ای و با استفاده از آمار نامة سال 1395 شهر اهواز به‏دست آمده است. نتایج حاصل از مدل تاپسیس نشان داد، به لحاظ ظرفیت توسعة میان‏افزا، با استفاده از شاخص‏های منتخب به‏ترتیب مناطق 5 (589/0) و 1 (416/0) دارای بالاترین ضریب و بیشترین ظرفیت توسعة میان‏افزای شهری را دارا می‏باشند. مناطق 2 (024/0) و 7 (145/0) دارای کمترین ظرفیت توسعة میان‏افزای شهری در شهر اهواز را دارا می‏باشند. همچنین، مناطق 4 (923/0) و 6 (759/0) به لحاظ وضعیت توسعة پایدار شهری به‏ترتیب دارای بالاترین ضریب برخورداری‏اند و مناطق 5 (022/0) و 2 (177/0) نیز دارای کمترین ضریب برخورداری‏اند. نتایج بررسی وضعیت میزان برخورداری مناطق هشت‏گانة شهر اهواز به لحاظ شاخص‏های منتخب توسعة پایدار شهری متفاوت است؛ به‏طوری‏که از لحاظ برخورداری از شاخص اجتماعی منطقة4، شاخص خدمات شهری منطقة 1، و شاخص کالبدی منطقة 4 دارای بیشترین میزان برخورداری‏اند و از نظر میزان عدم برخورداری (محرومیت) از لحاظ شاخص اجتماعی منطقة 5، شاخص کالبدی منطقة7، و از نظر شاخص خدمات شهری منطقة8 به‏عنوان محروم‏ترین مناطق از لحاظ برخورداری از شاخص‏های منتخب توسعة پایدار شهری مشخص شدند.

کلیدواژه ها:

آنتروپی شانون ، توسعة پایدار شهری ، توسعة میان ‏افزا ، شهر اهواز ، مدل تاپسیس