گزارش فنی: بررسی اشکال فرسایش و ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی آن‌ها در خاک‌های مارنی حوزه آبخیززنجان‌رود

این تحقیق به بررسی خصوصیات فیزیکوشیمیایی و اشکال فرسایش مارن‌های حوزه آبخیز زنجان‌رود می‌پردازد. برای این منظور ابتدا نقشه پراکنش و سیمای فرسایش واحدهای مارنی حوزه آبخیز زنجانرود تهیه و با تلفیق نقشه‌های مختلف، نقشه واحد کاری حوزه فراهم گردید. با انتخاب مناطقی از واحدهای کاری اقدام به نمونه برداری از خاک و آنالیز آزمایشگاهی و انجام تجزیه و تحلیل آماری شد. بر اساس نتایج بدست آمده واحدهای مارنی منطقه 20 درصد مساحت کل حوزه را تشکیل می‌دهند که شامل دو تیپ مارن پلیوسن (PLM)(99/75درصد) و تیپ مارن قرمز بالایی (Mur) (0/25 درصد )می‌باشد. در این حوزه چهار رخساره فرسایشی سطحی، شیاری، هزار دره و خندقی وجود دارد که رخساره فرسایشی شیاری با 61% بیشترین سطح و گستردگی را دارد. از بین عناصر عنصر گچ در سطح و عناصر سدیم محلول و کلسیم و منیزیم در عمق تمرکز یافته‌اند. بطوریکه در عمق واحد مارنی بر میزان شوری ،اسیدیته و درصد رس اضافه می‌شود که به دلیل آب‌شویی املاح و مواد ریزدانه توسط رواناب سطحی و انتقال آن‌ها از سطح به عمق می‌شود. تفاوت معنی داری در مقدار هدایت الکتریکی ، رس، آهک و گچ در بین اشکال فرسایشی وجود دارد. ولی این تفاوت در مورد درصد مواد ختنی شونده و نسبت جذب سدیم مشاهده نگردید. عدم اختلاف معنی‌دار بین بعضی از پارامترهای مورد بررسی در این پژوهش می‌تواند ناشی از ایجاد حالت تعادلی در بین ویژگی‌های خاک با هم و خنثی نمودن اثر یکدیگر باشد. تفاوت در شکل فرسایشی واحدهای مارنی ناشی از اختلاف در خصوصیات فیزیکوشیمیایی آن‌هاست.

کلیدواژه ها:

مارن ، اشکال فرسایش ، حوضه زنجانرود ، خصوصیات فیزیکوشیمیایی