بررسی آلودگی هوا و تاثیر آلاینده های جوی در محدوده زیست شهری

یکی از مهمترین چالش های محیط زیستی پیش روی کلانشهرها، پدیده آلودگی هواست. آلودگی هوا از رهآوردهای توسعه صنعتی است که با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، توسعه حمل و نقل موتوری و میزان مصرف سوخت، روز به روز بر شدت آن افزوده می شود بطوریکه این پدیده امروز به یکی از معضلات کلانشهرها نظیر تهران مبدل شده است. وضعیت نامطلوب هوا و فرا رفتن غلظت آلاینده ها از حد مجاز تعیین شده توسط سازمان بهداشت جهانی در کلانشهرها، تهدیدی جدی برای سلامتی شهروندان به شمار می روند. شهر تهران، به عنوان بزرگترین و پر جمعیت ترین شهر کشور، به دلیل شرایط خاص جغرافیایی توپوگرافی و هواشناسی، اجتماعی توزیع جمعیت و ترافیک، فرهنگی سطح فرهنگ و آموزش مرتبط و توسعه شهری، دچار معضل آلودگی هواست. امروزه بخش عظیمی از معضل آلودگی هوای شهر تهران مربوط به تردد اتومبیل ها و منابع متحرک می شود سهم منابع متحرک در آلودگی هوای شهر تهران بیش از 70 درصد است شرکت کنترل کیفیت هوا، بنابراین می بایست در پی راه حل هایی در جهت اصلاح ساختارهای شهری بود که از طرفی وابستگی شهرها به اتومبیل را کاهش داده و از طرف دیگر منجر به بهبود کیفیت هوای شهری گردد. تحلیل مشخصه های محیط انسان ساخت شهری در راستای بهبود کیفیت هوای شهری و کاهش آسیب های ناشی از آن را می توان در قالب سیاست های زیر بررسی نمود: راهکارهای کاهش تولید آلاینده های هوا، تقویت جریا های هوا، بهبود و تلطیف آلودگی هوای موجود و در امان نگه داشتن کاربری های حساس از مجاورت با منابع آلاینده. در این زمینه مقاله حاضر سعی دارد به ارتباط بین مشخصه های محیط انسان ساخت و میزان غلظت آلاینده های هوا و تحلیل نقش آنها در محدوده های مطالعاتی در شهر تهران بپردازد. بدین منظور ابتدا نظریات و تجربیات مرتبط در زمینه مشخصه های محیط انسان ساخت و پدیده آلودگی هوا بررسی و بر این اساس، شاخص های محیط انسان ساخت تدوین شده است. در ادامه پس از معرفی نواحی مورد مطالعه، با استفاده از مدل تحلیل رگرسیونی و تحلیل عاملی، میزان ارتباط شاخص های مذکور و آلودگی هوا در شهر تهران مورد تحلیل قرار می گیرد. در انتها نیز بوسیله تحلیل فضایی مرکز پیرامون، تغییرات شاخص های محیط انسان ساخت شهری و غلظت آلاینده ها با فاصله از ناحیه مرکزی شهر مورد بررسی قرار می گیرد. آلودگی هوا یکی از معضلات اساسی کلان شهرها است که به یکی از مسایل مهم تبدیل گردیده است. حرکت آلاینده های جوی در شرایط وقوع آلودگی های جدی در کلان شهر تهران هدف تحقیق حاضر می باشد.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی شهری ، آلودگی هوا ، محیط زیست ، کیفیت هوا