تنوع ژنتیکی قابل توجه در پاسخ به افزایش غلظت دی اکسید کربن در سه محصول زراعی عمده ایران

این مطالعه در قالب سه آزمایش جداگانه به منظور ارزیابی پاسخ 20 ژنوتیپ گندم، 17 ژنوتیپ جو و 15 ژنوتیپ سورگوم به دو سطح غلظت دی اکسید کربن محیط 380) و 700 میکرومول برمول) در شرایط گلخانه در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1392 انجام گردید. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های گندم از نظر تولید ماده خشک پاسخ مثبتی به افزایش غلظت دی اکسید کربن محیط نشان دادند ولی از این نظر تنوع داشتند. بهطوری که پاسخ ارقام پیشتاز، کویر، کرج،قدس، چمران، تجن، الموت، خشکی11، شهریار، کارون، سرخ تخم، امید، مرودشت کم (کمتر از 40 درصد) ، ارقام بهار، شیراز، شعله، سپاهان، گاسپارود متوسط (بین 40 تا 80 درصد) و ارقام سیستان و نوید زیاد (بیش از 80 درصد) بود. در گیاه جو، پاسخ تمامی ژنوتیپها به افزایش غلظت دی اکسید کربن کمتر از 20 درصد بود. بیشترین و کمترین افزایش در وزن خشک اندام هوایی جو در اثر افزایش غلظت دی اکسید کربن (برابر 19 و 5 درصد) به ترتیب به ژنوتیپ های A51 و A57تعلق داشت. واکنش ژنوتیپ های مختلف سورگوم به افزایش غلظت دی اکسید کربن مثبت ولی میزان افزایش در ژنوتیپ های مختلف متفاوت بود. این واکنش در ژنوتیپ MGS5 کم (کمتر از 20 درصد)، در ژنوتیپ های GS3، GS4، GS13، GS14، GS25، GS26، پگاه، سپیده، MGS2، KGS33، KGS29 متوسط (بین 20 تا 40 درصد) و در ژنوتیپ های GS28، GS24 و GS5 زیاد (بیش از 40 درصد) بود. نتایج این آزمایش نشان داد که تنوع قابل ملاحظه ای بین ژنوتیپ های گندم، جو وسورگوم از نظر پاسخ به افزایش غلظت دی اکسید کربن وجود دارد.

کلیدواژه ها:

تنوع ژنتیکی ، دی اکسید کربن ، وزن خشک اندام هوایی