ظرفیت‌های نرم‌افزارانه سیاست خارجی ج.ا.ایران در منطقه ایران فرهنگی

مرزهای ایران امروز تنها در برگیرنده کشور ایران به عنوان یک واحد مستقل سیاسی است. این مرزها تنها براساس معاهدات سیاسی شکل گرفته و نمی‌تواند محدوده ایران فرهنگی به عنوان یک مجموعه وسیع‌تر از ایران سیاسی را در خود جای دهد. نگاهی تاریخی-جامعه‌شناسانه به بسیاری از کشورهای پیرامونی که تمام آنها به غیر از کشور ارمنستان در محدوده جهان اسلام قرار می‌گیرند حکایت از آن دارد که بخش گسترده‌ای از این مناطق به‌خصوص بخش‌هایی که به نحوی دنباله اقوام مرزنشین ایرانی محسوب می‌شوند هم به جهت تاریخی و هم از حیث جامعه‌شناسانه در ذیل یک واحد مستقل به نام ایران فرهنگی که دارای مختصات مشخصی است، قرار می‌گیرند. امری که متاسفانه غالباً مورد غفلت سیاستگذاران حوزه سیاست خارجی قرار گرفته است. مروری بر ادوار مختلف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نشان از آن دارد که نگرش غالب به این مناطق بیش از آنکه فرهنگی-نرم‌افزارانه باشد، سیاسی-سخت‌افزارانه بوده است. این غفلت تا کنون صدمات زیادی را به کشور وارد نموده است. با توجه به اهمیت این موضوع سؤال اصلی این مقاله در گام نخست بر چرایی اولویت این منطقه در سیاست خارجی ج.ا.ایران از منظر شاخصه‌های قدرت نرم تمرکز یافته و در گام بعد چگونگی شکوفایی ظرفیت‌های نرم‌افزارانه سیاست خارجی کشور در این مناطق در مقام پرسش قرار گرفته است. برای پاسخ به این سؤالات با بهره‌مندی از روش کتابخانه‌ای به گردآوری اطلاعات مورد نیاز پرداخته و در ادامه با کاربست روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از آموزه‌های جوزف نای درباره قدرت نرم به ویژه تاکیدات وی بر سه مؤلفه/وجه «فرهنگ-زیبایی»، «ارزش‌های اساسی-شکوه» و «سیاست خارجی-خیرخواهی» به عنوان سه منبع/بعد اصلی قدرت نرم تلاش شد تا ضمن بازخوانی ظرفیت‌های نرم‌افزارانه سیاست خارجی ج.ا.ایران در این مناطق به تبیین چرایی اولویت این مناطق در سیاست خارجی ج.ا.ایران از منظر مولفه‌های قدرت نرم پرداخته شود. در ادامه نیز با استفاده از دکترین هسته-پیرامون به ارائه راه‌کارهایی عملیاتی برای به فعلیت رساندن ظرفیت‌های نرم‌افزارانه ایران در این مناطق پرداخته شده است.  

کلیدواژه ها:

ایران فرهنگی ، قدرت نرم ، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ، جوزف نای ، دکترین هسته-پیرامون.