تجمع زیستی سرب و کادمیوم و ارزیابی شاخص تحمل تعدادی از گونه های درختی، درختچه‌ای و بوته ای به آلودگی هوا در نواحی پرترافیک شهر یزد

زمینه و هدف: ترافیک شهری ضمن تاثیر بر سلامتی انسان باعث تغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در گیاهان می ­گردد. این مطالعه با هدف بررسی تجمع زیستی Pb و Cd و نیز ارزیابی شاخص تحمل آلودگی هوا (Air Pollution Tolerance Index (APTI)) تعدادی از گیاهان رویش یافته در دو منطقه شاهد و پرترافیک شهر یزد است. روش بررسی: این مطالعه مقطعی، توصیفی – تحلیلی در دو منطقه شاهد و پرترافیک شهر یزد با نمونه­ برداری تصادفی از  10 گونه­ درختی، درختچه­ ای و بوته ­ای انجام شد. پس از انتقال نمونه ­ها به آزمایشگاه با استفاده از روش ­های استاندارد میزان محتوای آب نسبی، pH عصاره برگ، کلروفیل کل و اسید آسکوربیک اندازه گیری شد. همچنین غلظت Pb و Cd جهت بررسی همبستگی آنها با شاخص APTI در گیاهان اندازه ­گیری شد. کلیه آنالیزهای آماری از جمله آزمون نرمالیته کلموگروف اسمیرنوف (Kolmogorov–Smirnov test)، آنالیز واریانس یک طرفه (ANOVA)، آزمون تعقیبی دانکن (Duncan) و ضریب همبستگی پیرسون (Pearson Correlation Coefficient) بین پارامترهای مورد بررسی در نرم افزار SPSS22 صورت گرفت. یافته‌ها: بیشترین محتوای آب نسبی (84/73 درصد) و اسید آسکوربیک (mg/g.FW 5/98) به‌ترتیب در منطقه پرترافیک برای گونه­ های اختر گلی و گل رز اندازه ­گیری شد. همچنین بیشترین pH عصاره برگ (7/01) و کلروفیل کل ( mg/g.FW1/48) در منطقه شاهد به‌ترتیب برای شاه پسند و برگ نو اندازه­ گیری شد. بیشترین شاخص تحمل به آلودگی هوا در گیاه گل رز و برگ ­نو اندازه ­گیری شد. همچنین نتایج نشان داد همبستگی شاخص APTI با Pb، اسید آسکوربیک و محتوای آب نسبی مثبت و معنی‌دار بود. نتیجه‌گیری: براساس طبقه ­بندی شاخص تحمل آلودگی هوا دو گونه­ ای گل رز و برگ نو مقاومت متوسطی در برابر آلاینده­ ها در نواحی پرترافیک دارند. بنابراین با توجه به شرایط اکولوژیکی مورد نیاز این دو گونه، می ­توان از آنها جهت توسعه فضاهای سبز در نواحی پرترافیک شهر یزد استفاده نمود. این تحقیق نشان داد که Pb باعت افزایش واکنش فیزیولوژیک گیاهان مورد مطالعه می‌گردد، درحالی‌که گیاهان واکنش فیزیولوژیک معنی­ داری به عنصر Cd موجود در گیاهان مورد مطالعه نشان ندادند. از طرف دیگر نتایج این همبستگی نشان داد که محتوای آب نسبی و اسید آسکوربیک نسبت به سایر عوامل تعیین­ کننده، از اهمیت بیشتری برای شاخص تحمل به آلودگی برخوردار هستند.   

کلیدواژه ها:

Air pollution tolerance index ، Control and high traffic areas ، Rosa damascena and Ligustrum vulgar ، Pb and Cd ، Yazd city ، شاخص تحمل به آلودگی هوا ، مناطق شاهد و پرترافیک ، گل رز و برگ نو ، سرب و کادمیوم ، شهر یزد