بررسی آسیب الیاف پته شاه نعمت الله ولی به روش آنالیز دستگاه EDS/SEM و FTIR

 پته­ ی شاه نعمت‌الله ولی، در سال 1294ه.ق، برای پوشش مقبره و توسط 16 بانوی کرمانی در طی سه سال دوخته‌شده است. ازآنجایی‌که این اثر قدیمی­ترین سوزن‌دوزی باقی‌مانده‌‌ در استان کرمان است، آسیب‌شناسی الیاف این اثر بسیار حائز اهمیت است. در این تحقیق برای بررسی آسیب ­های الیاف در بزرگنمایی بالا، از روش دستگاهی SEM استفاده‌شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که در ناحیه کوتیکول و کورتکس الیاف پشم موجود در پارچه زمینه و نخ­های سوزن‌دوزی، آسیب­دیدگی وجود دارد. همچنین در الیاف ابریشم (که در لبه پته کارشده است) و در الیاف آستر که از جنس کتان است، شکستگی اتفاق افتاده است. این آسیب احتمالاً بر اثر فشارهای فیزیکی و مکانیکی موجود بر روی الیاف ایجادشده است. همچنین لایه ضخیمی از آلاینده­ها بر روی سطح الیاف ابریشمی، نخ سوزن‌دوزی و نخ شال (پارچه زمینه) دیده می‌شود. برای شناسایی آلاینده ­های موجود بر روی الیاف از آنالیز EDS استفاده شد، که درنتیجه، عناصر سیلیس، سرب، آلومینیوم و منیزیم شناسایی گردید. غبار موجود بر روی الیاف، به‌مرورزمان باعث آسیب بر روی الیاف نمونه موردمطالعه می‌گردد. برای مطالعات آسیب­های ساختاری الیاف از روش دستگاهی FTIR استفاده گردید. که بر این اساس مشخص شد، در الیاف پشمی نخ سوزن‌دوزی و نخ شال ( پارچه زمینه پته)، در نخ­های ابریشمی ریشه تزیینی در لبه­ی اثر، در نخ‌های پنبه‌ای وصالی و در نخ آستری که از جنس کتان است، فرآیند تخریب الیاف وجود دارد. دلیل این نوع شدت تخریب در الیاف موردمطالعه احتمالاً تخریب نوری، کمبود رطوبت، سایش و فشارهای مکانیکی است.

کلیدواژه ها:

fibers`harm ، EDS ، SEM ، FTIR ، wool ، silk ، flax ، cotton ، Shah Nematollah Vali`s pateh ، آسیب الیاف ، FTIR ، SEM-EDS ، پشم ، ابریشم ، کتان ، پنبه ، پته شاه نعمت الله ولی