شگردهای کاربرد آیات و مضامین قرآنی در دیوان ناصرخسرو

     کاربرد آیات قرآن در ادبیّات فارسی به قدری عمیق و ریشه‌دار است که قرآن را با ادبیّات فارسی عجین کرده است . شاعران پارسی‌گو در سروده‌هایشان درقالب تضمین ، اقتباس، تلمیح و ... در آیات و مضامین قرآنی بهره‌برداری کرده‌اند . ناصرخسرو شاعر حکیم و متکلّم شیعی در قصایدش که عمدتاً در مدح و منقبت خاندان رسول ، اثبات اعتقادات و حقّانیّت فضایل اهل بیت و ردّ اتّهام رفض و بی دینی از چهره‌ی تشیّع است ، بسیار به آیات و مضامین قرآنی تمسّک جسته است .      نحوه‌ی کاربرد آیات قرآن و شگردهای او متفاوت و نوعاً بدیع است . نوآوری‌های او در ابداع شیوه ها و شگردهای بهره مندی از آیات و مضامین قرآنی بعدها مورد تتبّع دیگران قرارگرفت . شگردهای ناصرخسرو که بیش‌تر گزاره‌ای است ، در این پژوهش ذیل هفت شگرد ، طبقه‌بندی و بررسی گردیده است که عبارتند از : شگرد تضمین ، شگرد اقتباس ، شگرد تلمیح ، شگرد تطبیق ، شگردتصویرسازی ، شگرد طنز و شگرد تأویل . ماحصل این نوشتار مشخّص می‌کند که گرچه سه شگرد نخست پیش از او نیز در دواوین مشاهده می‌شود ، ولی چهار شگرد اخیر که جنبه‌ی نوآوری بیش‌تری دارد ، پس از ناصرخسرو نیز در سروده‌های دیگران مورد استفاده قرارگرفته است.

کلیدواژه ها:

ناصرخسرو ، آیات قرآن ، مضامین قرآنی ، شگرد کاربرد ، ناصرخسرو ، آیات قرآن ، مضامین قرآنی ، شگرد کاربرد