مطالعه نقش‌مایه‌های گیاهیِ اساطیری و مقدس در تزئینات گچبری‌ مسجد سیمره

مطالعه نویافته ­های باستان­شناسی اهمیت فراوانی در روشن شدن زوایای مبهم یک فرهنگ یا تأثیر و تأثرات آن دارد. از جمله یافته­ های با اهمیت کاوش ­های باستان­شناسی شهر سیمره، کشف مسجد این شهر و تزئینات گچبری آن با مضامین متنوع گیاهی­ست. باتوجه به پیشینه ساسانی شهر سیمره و تأثیر مستقیم هنر گچبری دوره ساسانی بر تزئینات گچبری مسجد سیمره، اهداف اصلی پژوهش حاضر شناسایی و گونه­ شناسی نقوش گیاهی گچبری­های مسجد شهر سیمره و پی بردن به معانی اساطیری و مقدس آنهاست. بر این اساس سؤالات اصلی پژوهش عبارتند از 1ـ نقوش گیاهی با پیشینۀ اساطیری به­ کار رفته در تزئینات گچبری مسجد سیمره کدام ­اند؟ 2ـ به­کاربردن این نقوش در تزیینات گچبری مسجد و فضای دینی و اسلامی آن چگونه تبیین می­شود؟ نتایج پژوهش نشان می­دهد که نقوش گیاهی مقدس گچبری­های مسجد سیمره عبارتند از انار، تاک، کنگر، نخل، نیلوفر، درخت کاج و میوه بلوط. در میان فرهنگ ملل مختلفِ پیش از اسلام، انار، تاک، نخل و کاج، نماد باروری، فناناپذیری و برکت­ و به همین صورت نیلوفر، میوه بلوط و کنگر نمادهای حیات، امنیت و باروری، پیروزی و توفق بر مشکلات­ است. علاوه بر این با توجه به استقرار دولت ساسانی در منطقه سیمره نقوش گچبری­های بکاررفته در مسجد سیمره، برگرفته از نقوش گچبری­های ساسانی البته، با پرهیز از نگاه اساطیری و نمادین پیش از اسلام­اند. بنابراین نقوش گیاهی تزئینات گچبری­های مسجد سیمره به لحاظ شکل و فرم برگرفته از هنر گچبری دوره ساسانی؛ اما به لحاظ مفهومی و محتوایی براساس آموزه­های اسلامی خالی از مضامین اساطیری دوره ساسانی­اند. به­منظور دستیابی به نتایج فوق از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از بررسی­های میدانی و مطالعه منابع مکتوب انجام شده است.

کلیدواژه ها:

Seymareh mosque ، stucco decorations ، herbal patterns ، mythological motifs. ، مسجد سیمره ، تزئینات گچبری ، نقوش گیاهی ، نقش‌مایه‌های اساطیری.