تاثیر دورآبیاری و کودهای زیستی و غیر زیستی بر اجزای‌عملکرد و برخی ترکیبات بیوشیمیایی آویشن زراعی(Thymus vulgaris L.)

خشکی و کم آبی به عنوان مهم­ترین مشکل توسعه کشاورزی در ایران یکی از بازدارنده­های اصلی در تولید محصولات کشاورزی به شمار می­رود. لذا انتخاب گونه­های مناسب در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار حائز اهمیت است. گونه­های مختلف گیاهی از نظر مقاومت به خشکی و کم آبی دامنه وسیعی را نشان می­دهند که به دلیل سازگاری­های فیزیولوژیکی، ریخت­شناسی و بیوشیمیایی آن­ها می­باشد. از آنجا که رویکرد جهانی در تولید گیاهان دارویی به سمت بهبود کمیت و کیفیت ماده مؤثره می­باشد، بنابراین به نظر می­رسد که تغذیه سالم گیاهان از طریق کاربرد کود­های بیولوژیک دارای بیشترین تطابق با اهداف تولید گیاهان دارویی باشد و منجر به بهبود عملکرد کمی و کیفی آن­ها شود.به منظور بررسی اثر دورآبیاری و نقش تغذیه بر اجزای­عملکرد­ و برخی خصوصیات بیوشیمیایی گیاه دارویی آویش زراعی، از سه سطح آبیاری 7= شاهد (w1­)،­12= دورآبیاری ملایم (w2­) و 17=دورآبیاری شدید (w3­) بر حسب روز به­عنوان عامل اصلی و همچنین تعدادی کود بیولوژیک (قارچ گلوموس، باکتری­های آزسپریلیوم و سودوموناس و کود شیمیایی NPK) به عنوان عوامل فرعی استفاده شد. آزمایش به صورتاسپیلت پلات در قالب طرح بلوک­‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1396 در یک مزرعه زراعی انجام شد.بر اساس نتایج بدست آمده بیش­ترین میزان عملکرد سرشاخه­های گل­دار و فنل کل به ترتیب در تیمار­آبی شاهد (w1)، تیمار آبی w3 و تیمار­کودی NPK مشاهده گردید. همچنین بیش­ترین میزان عملکرد بیولوژیکی و تعداد شاخه­های جانبی در تیمارآبی شاهد (w1) و تیمار­کودی قارچ- ریشه، بیش­ترین میزان پروتئین در تیمار آبی شاهد (w1) و تیمار کودی آزوسپریلیوم، بیش­ترین میزان کربوهیدرات محلول در تیمار­آبی w2 و تیمار کودی سودوموناس بیش­ترین میزان ارتفاع بوته در تیمار آبی شاهد (w1) بیش­ترین میزان پرولین و درصد اسانس در تیمار آبی w3 مشاهده شد. از لحاظ تیمار کودی بیش­ترین میزان ارتفاع بوته، میزان پرولین و درصد اسانس به ترتیب درتیمارهای کودی سودوموناس، NPK و قارچ- ریشه به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق چنین نتیجه­گیری می­شود که تیمار­های کودی با کاهش اثرات نامطلوب تنش خشکی از طریق افزایش تعدادی از شاخص­های بیوشیمیایی باعث افزایش میزان اجزای عملکرد و پارامتر­های فیزیولوژیکی گیاه تحت تنش شوند که در نهایت می­توانند علاوه بر کمیت، کیفیت فراورده­های گیاهان دارویی را تحت تأثیر مثبت قرار دهد. به­طور­کلی براساس نتایج حاصله از این آزمایش می­توان چنین بیان کرد که در شرایط تنش آبیاری استفاده از کود­های زیستی به ویژه قارچ- ریشه می­تواند تا حد­زیادی از بروز اثرات سوء تغذیه­ای در این گیاه بکاهد. البته با توجه به عدم وجود رابطه اختصاصی بین گونه قارچ-ریشه و آویشن، استفاده از گونه­های دیگر قارچ-ریشه نیز توصیه می­شود.

کلیدواژه ها:

سودوموناس ، آزوسپریلیوم ، قارچ-ریشه ، کربوهیدرات ، ترکیبات فنلی